Phần
3: Cho trẻ học cách kiên cường

Khi
trẻ hết lần này đến lần khác chiến thắng mọi khó khăn, trẻ sẽ tăng thêm dũng khí,
khơi dậy ước muốn chiến thắng khó khăn, tâm lí sợ hãi sẽ mất đi, lòng tự tin sẽ
được tăng cường, lúc này trẻ sẽ nói với bản thân: “Mình làm được”, “Mình có thể”.

Cùng
với sự tiến bộ của xã hội và sự phát triển của kinh tế, điều kiện sống của trẻ ngày
càng tốt đẹp hơn. Trẻ em hiện nay đều trưởng thành trong sự yêu chiều của người
mẹ, trong số đó có rất nhiều trẻ hình thành những nhược điểm như yếu ớt, ích kỉ,
tính ỷ lại cao, tính độc lập kém. Những đứa trẻ sống trong “bình mật ong” như vậy,
nếu như không khắc phục những nhược điểm trên, nếu như người cha không tiến hành
giáo dục trẻ, không kịp thời dạy trẻ đối mặt với khó khăn một cách hợp lí, bồi dưỡng
cho trẻ phẩm chất nghị lực kiên cường, thì tương lai trẻ khó có thể đứng vững trong
xã hội.

Để
khắc phục những nhược điểm nhu nhược, yếu ớt của trẻ, người làm cha phải căn cứ
vào sự phát triển tâm sinh lí của trẻ để tạo ra hoặc lợi dụng một tình huống nào
đó, đặt ra những vấn đề khó, làm trẻ động não động tay, nỗ lực để khắc phục khó
khăn. Bởi cuộc đời của một con người không thể luôn luôn thuận buồm xuôi gió, khó
khăn và trắc trở là điều khó tránh khỏi. Giáo dục trẻ vượt qua khó khăn, đối mặt
với khó khăn có lợi cho trẻ thích ứng với xã hội một cách tốt hơn.

Sự
hình thành phẩm chất tâm lí tốt đẹp cần một quá trình lâu dài và phức tạp, không
thể làm được ngay. Làm cha, tôi cho rằng nên căn cứ vào đặc điểm lứa tuổi của trẻ
kết hợp với cuộc sống hàng ngày, kiên trì từng bước, để cuối cùng đạt được mục đích
của việc tiến hành giáo dục đối mặt khó khăn cho trẻ.

Khó
khăn và trắc trở có thể rèn luyện phẩm chất và ý chí của con người. Chiến thắng
khó khăn không phải là việc có thể làm được trong một sớm một chiều, cũng không
phải là việc cứ cố gắng theo đuổi là được, điều mấu chốt là thuận theo tự nhiên,
thuận theo quy luật phát triển của trẻ.

Trong
cuộc sống nên ngầm bồi dưỡng cho trẻ khả năng chịu đựng và khắc phục khó khăn, kiên
trì đến cùng. Bất kì hành vi dung túng nào đều tạo nên tư tưởng ỷ lại ở trẻ, phải
để trẻ nhận thức được khó khăn trong quá trình tự mình trải nghiệm, học bản lĩnh
khắc phục khó khăn, chiến thắng khó khăn. Từ đó, hình thành phẩm chất nhân cách
kiên cường, nghị lực.

Kiến
nghị của Đông Tử dành cho những người cha

1.
Để trẻ làm những việc trẻ có thể làm

Nuông
chiều trẻ quá mức, thay trẻ làm mọi việc, cuối cùng trẻ sẽ yếu ớt ỷ lại, khi gặp
khó khăn thì không biết làm thế nào.

Ví
dụ khi trẻ ngã, nếu không nghiêm trọng, chúng ta nên cổ vũ trẻ tự mình đứng lên,
chứ không phải là vội vàng chạy đến nâng trẻ dậy; nếu trẻ muốn chơi đồ chơi, nên
cổ vũ trẻ tự lấy, quần áo cũng phải động viên trẻ tự mặc, tuyệt đối không được cơm
bưng nước rót tận tay trẻ.

Chúng
ta nên cho trẻ gặp một số khó khăn trở ngại nhất định, giúp trẻ dần dần học được
cách kiên cường đối mặt với mọi thứ trong cuộc sống.

2.
Tiến hành rèn luyện sức khỏe của trẻ để nung đúc ý chí kiên cường

Ví
dụ, khi mùa đông đến, cổ vũ trẻ dậy sớm tập thể dục, chạy nhảy, rèn luyện cho trẻ
ý chí và nghị lực đấu tranh với giá lạnh; ở nhà, có thể cho trẻ làm một số việc
nhỏ trong khả năng; tận dụng kì nghỉ hè đưa trẻ đi ngoại ô đi bộ, đi leo núi, đi
công viên..., từ đó giúp trẻ cảm nhận được sự mệt mỏi, sự gian khổ, cảm nhận được
cuộc sống ngoài vị ngọt, còn có đắng và cay, giúp trẻ được tôi luyện trong khó khăn
ở mọi hoàn cảnh.

3.
Tận dụng cuộc sống hiện thực, nâng cao khả năng sống tự lập của trẻ

Để
bồi dưỡng cho trẻ có khả năng sống độc lập, có thể một mình đối mặt khó khăn giải
quyết tốt vấn đề, cách giáo dục của người Mĩ đáng được học tập. Trẻ em Mĩ ngay từ
nhỏ đã phải sống một mình trong phòng của mình, tự mình hoạt động, rèn luyện khả
năng sống độc lập.

Cho
nên Đông Tử cho rằng, trẻ em từ 3 tuổi trở đi có thể cho ngủ một mình, đồng thời
cho trẻ học cách tự ăn cơm, tự mặc quần áo, tự gấp chăn màn, tự thu dọn đồ chơi,
tự đi vệ sinh; đồng thời, yêu cầu và thái độ giáo dục của cha mẹ đối với trẻ phải
thống nhất, hàng ngày nên tiến hành luyện tập nhiều lần, nhắc nhở nhiều lần, yêu
cầu nghiêm khắc đối với trẻ. Ngoài ra có thể cho trẻ làm một số việc nhà ngay từ
nhỏ, ví dụ như quét dọn phòng, mua đồ giúp cha mẹ.

4.
Động viên trẻ khắc phục khó khăn, bồi dưỡng phẩm chất, nghị lực kiên cường

Có
trẻ có phản ứng tiêu cực khi gặp nghịch cảnh, thường sẽ ủ rũ buồn rầu, dùng cách
rút lui né tránh. Muốn thay đổi hiện tượng này thì khi trẻ gặp khó khăn, phải dạy
trẻ dùng thái độ đúng đắn, dũng cảm đối mặt, thách thức với khó khăn.

Ví
dụ, khi trẻ leo núi sợ độ cao, sợ bị ngã, chúng ta nên cổ vũ trẻ và nói: “Đừng sợ,
con có thể làm được, ngã một cái có đáng gì?”, “Con thật dũng cảm!”.

Rất
nhiều bé gái sợ đi trên thanh gỗ thăng bằng, sợ bơi, lúc này chúng ta nên cổ vũ
trẻ rằng: “Đừng sợ, nhất định con sẽ làm được!”. Khi trẻ bị ngã, người lớn không
chạy đến nâng đỡ hay dỗ dành trẻ, mà hãy để trẻ tự đứng dậy. Như vậy trẻ sẽ dần
dần từng bước xây dựng lòng tự tin, nỗ lực chiến thắng khó khăn.

Khi
trẻ hết lần này đến lần khác chiến thắng khó khăn, trẻ sẽ tăng thêm dũng khí, khơi
dậy ước muốn chiến thắng khó khăn, tâm lí sợ hãi sẽ mất đi, lòng tự tin sẽ được
tăng cường, lúc này trẻ sẽ nói với bản thân mình: “Mình làm được”, “Mình có thể”.

Phần
4: Dạy trẻ quyết đoán

Theo
nghiên cứu tâm lí học, sự hình thành tính cách không quyết đoán khi làm việc của
một con người có nguồn gốc từ tuổi thơ của người đó, rất có thể là kết quả của sự
ảnh hưởng từ môi trường và con người xung quanh.

Những
năm gần đây chúng ta có thể nhìn thấy rất nhiều bản tin như sau: Trẻ sắp thi đại
học, không biết đăng kí ngành nghề gì; khi học đại học không biết tự lo liệu cuộc
sống; khi tốt nghiệp đại học, thì yêu cầu cha mẹ dẫn mình đi tìm việc; khi vào đơn
vị làm việc, không biết giải quyết mối quan hệ với đồng nghiệp, không thể ứng phó
với những sự việc xảy ra đột ngột, gặp chuyện thì luôn do dự không quyết.

Theo
nghiên cứu tâm lí học, sự hình thành tính cách không quyết đoán khi làm việc của
một con người có nguồn gốc từ tuổi thơ của người đó, rất có thể là kết quả của sự
ảnh hưởng từ môi trường và con người xung quanh. Cho nên, muốn làm người cha tốt
thì nhất định phải coi trọng vấn đề này.

Cha
mẹ (đặc biệt là người cha), trước mặt trẻ nhất định phải quyết đoán, phải dùng sự
quyết đoán của mình để gây ảnh hưởng ngầm đến trẻ. Trẻ có yêu cầu gì nên đáp ứng
thì đáp ứng, không nên đáp ứng thì phải có thái độ từ chối kiên quyết, giải thích
rõ nguyên nhân với trẻ.

Từ
nhỏ đã bồi dưỡng cho trẻ ý thức tự mình quyết định có lợi cho sự phát triển tính
cách của trẻ. Người cha phải cổ vũ và khen ngợi tinh thần và hành vi quyết đoán
của trẻ trong cuộc sống, phê bình những hành vi rụt rè và hoài nghi của trẻ. Những
việc có thể cho trẻ tự quyết định thì hãy để trẻ quyết định, để tránh hình thành
tâm lí ỷ lại ở trẻ.

Cha
mẹ không được thể hiện mâu thuẫn trước mặt trẻ, nếu không trẻ sẽ không biết nên
làm thế nào, không biết ai đúng ai sai, dần dần trẻ sẽ hình thành thói quen do dự
không dứt khoát. Cha mẹ không được sử dụng biện pháp hăm dọa trẻ, bởi như vậy trẻ
sẽ nhút nhát, sợ hãi, mà đây là những nhân tố quan trọng hình thành “trạng thái
do dự” của trẻ.

Có
lúc một quyết định quyết đoán có thể cứu được vận mệnh của cả một quốc gia và dân
tộc.

Winston
Churchill, một trong ba người đứng đầu phe Đồng minh trong cuộc chiến tranh thế
giới thứ hai là một vĩ nhân được nhân dân kính trọng, yêu mến. Khi ông còn là một
thiếu tướng hải quân, chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ, dưới tình thế thủ tướng
không đưa ra lệnh tấn công, ông đã quyết đoán hạ lệnh tiến công, kết quả là quân
đội Đức bị đánh cho tơi bời. Ông dựa vào tài năng lãnh đạo xuất sắc của mình, đánh
bại Pháp, Nga, Đức. Cho dù là những chuyện nhỏ, sự quyết đoán cũng có thể thể hiện
tài năng lãnh đạo của một con người.

Trong
cuộc sống chúng ta cũng phải quyết đoán như vậy. Nếu như không quyết đoán, công
xưởng sẽ ngừng sản xuất, công ty sẽ phá sản, quân nhân sẽ mất đi biên cương, người
bệnh sẽ chết trên bàn phẫu thuật...

Tôi
tin rằng mỗi vị phụ huynh đều không muốn nhìn thấy con mình có tính thiếu quyết
đoán.

Vậy
làm thế nào mới có thể bồi dưỡng nên một đứa trẻ có ý thức độc lập, giỏi giang quyết
đoán?

Kiến
nghị của Đông Tử dành cho những người cha

1.
Không được thay trẻ làm mọi việc

Hình
thức giáo dục này sẽ khiến khả năng thích ứng với xã hội của trẻ kém, năng lực sống
tự lập yếu.

Vì
thế, người cha phải có tầm nhìn xa (người mẹ thường nuông chiều trẻ), phải nhận
thức được rằng trẻ sẽ trưởng thành, phải tự mình đối mặt với xã hội. Từ khi trẻ
còn nhỏ hãy yêu trẻ bằng tình yêu có lí trí, loại tình yêu này lấy yêu cầu nghiêm
khắc làm tiền đề, nó không phải là sự thỏa mãn vật chất đơn thuần, mà là sự yêu
thương về tinh thần.

Người
cha phải thường xuyên cung cấp cho trẻ những thông tin có ích, từ hoàn toàn bảo
vệ trẻ cho đến trẻ tự bảo vệ mình, làm cho trẻ có sự tự chủ.

Những
trẻ như vậy sẽ không ỷ lại và do dự trước mọi việc.

Người
cha phải cho trẻ làm những việc trẻ có thể làm. Có thể căn cứ vào quy luật phát
triển tâm sinh lí của trẻ, bồi dưỡng cho trẻ thói quen và hứng thú tự mình lao động
học tập. Cho trẻ tự mình giặt tất, trải ga, giặt quần áo, sắp xếp sách vở, dọn dẹp
phòng, giúp cha mẹ rửa rau nấu cơm, tiếp
đãi khách. Cho dù trong mắt người lớn trẻ làm không tốt đến đâu, cũng phải kiên
trì hướng dẫn trẻ từ từ làm xong việc; động viên trẻ, điều gì nên làm thì làm.

2.
Cho trẻ cơ hội tự mình lựa chọn

Chúng
ta thường xuyên nghe thấy một số phụ huynh than thở trẻ quá ỷ lại. Thực ra tính
cách này có mối liên hệ lớn với giáo dục gia đình. Cha mẹ (đặc biệt là người mẹ)
yêu con quá mức, thường xuyên giúp con làm tất cả mọi việc, từ sáng đến tối không
cho trẻ một chút thời gian nào để trẻ tự mình làm việc. Cha mẹ đã thiết lập cho
trẻ tất cả mọi trình tự, trẻ làm sao có thể tự do lựa chọn?

Vì
thế, cha mẹ phải có ý thức bồi dưỡng khả năng độc lập tự chủ của trẻ. Một số việc
có thể cho trẻ tự do chọn lựa, sắp xếp, như vậy mới có lợi cho việc trẻ học cách
vận dụng sức mạnh của bản thân để tiếp nhận sự việc mới, đối mặt với môi trường
mới, ung dung chào đón tương lai.

Mùa
hè năm 2007, lúc đó tôi và Y Y đang sống ở Đại Liên, vào thời gian này hàng năm
Đại Liên đều tổ chức cuộc thi đi bộ quốc tế. Sau khi nhìn thấy thông tin này trên
báo, Y Y liền đòi tham gia.

Cuộc
thi đi bộ lần này có bốn mức: 5km, 10km, 20km và 30km. Tôi kiến nghị con nên tham
gia thi đi bộ 10km, nhưng con nói như vậy quá ngắn, cứ đòi đăng kí đi bộ 20km. Tôi
miễn cưỡng đồng ý.

Ngày
hôm sau đi học, cô giáo nói có thể đăng kí tập thể, cả lớp có hơn mười bạn đăng
kí tham gia thi đi bộ, mà hầu hết đều đăng kí thi đi 30km. Ngay từ nhỏ Y Y đã có
tinh thần không chịu khuất phục, vậy là con đăng kí thi đi bộ cấp độ 30km.

Khi
vừa biết tin này tôi kiên quyết phản đối, sau này con đã thuyết phục tôi, tôi cho
con cơ hội tự lựa chọn.

Trong
cuộc sống, dù việc học hay mua bán, hễ có liên quan đến con bé, tôi đều cho con
bé cơ hội lựa chọn.

3.
Động viên trẻ xây dựng lòng tự tin

Những
đứa trẻ làm việc do dự thường thiếu tự tin. Trẻ làm việc không quyết đoán, chính
là bởi vì trẻ không tự tin, dẫn đến do dự khi làm việc. Người cha có thể dạy trẻ,
bắt đầu từ những việc trẻ làm rất giỏi, để tăng cường lòng tự tin của trẻ, sau đó
dần dần chuyển sang làm những việc khác, như vậy cũng có thể rất có ích cho trẻ!

Sau
khi trẻ đã cố gắng hết sức để hoàn thành một việc gì đó, chúng ta nên kịp thời động
viên khích lệ khen thưởng trẻ, có thể chỉ là một nụ cười, một cái gật đầu, vỗ tay,
xoa đầu trẻ... cũng có thể biểu dương bằng lời nói, bằng những món đồ nhỏ.

Nhưng
nếu như con bạn không thể hoàn thành việc gì đó một cách hoàn hảo, bạn nhất định
không được tỏ ra thất vọng hay nổi giận, càng không được mắng mỏ, chế giễu trẻ.
Lúc này nên động viên trẻ, làm trẻ nhận thức được cuộc đời một con người sẽ gặp
rất nhiều trắc trở, chỉ dũng khí nỗ lực tiến lên, mới có thể khắc phục và chiến
thắng khó khăn. Ngoài ra khi trẻ bỏ ra nỗ lực rất lớn để đạt được thành tích nào
đó, phải kịp thời khẳng định, cho trẻ nhìn thấy năng lực của mình, từ đó càng tự
tin đối mặt với những khó khăn mới.

Có
trẻ gặp nghịch cảnh là có phản ứng tiêu cực, thường ủ rũ buồn rầu, rút lui. Muốn
thay đổi hiện tượng này, thì khi trẻ gặp khó khăn, nhất định phải dạy trẻ thái độ
chính xác, dũng cảm đối mặt, thách thức với khó khăn.

4.
Cổ vũ trẻ tự quyết định

Khi
trẻ mô phỏng, làm theo người khác một cách mù quáng, cha mẹ nên tỏ ra không hài
lòng: “Cha không thích những đứa trẻ không có chính kiến”. Phải động viên trẻ đề
ra mấy phương án, rồi cha mẹ có thể giúp trẻ lựa chọn phương án tốt nhất trong đó.

Chúng
ta phải tôn trọng quyết định của trẻ. Bình đẳng tôn trọng trẻ thể hiện ở việc cha
mẹ cho trẻ cơ hội phát biểu ý kiến, đồng thời ủng hộ những quyết định hợp lí của
trẻ. Cách làm này không chỉ đơn giản mang ý nghĩa ủng hộ một quyết định nào đó của
trẻ, nó còn truyền đạt cho trẻ thông tin như sau: Con có quyền quyết định phương
hướng của cuộc đời mình, chỉ cần quyết định của con đã được suy nghĩ kĩ và hợp lí.

Người
cha nên cho trẻ cơ hội tự quyết định để bồi dưỡng tính quyết đoán ở trẻ, ví dụ:
Cho trẻ quyết định chọn mua loại đồ chơi. Mua ô tô hay là mua robot biến hình? Ngày
chủ nhật đi công viên hay chơi điện tử? Thời gian học tập trong kì nghỉ hè là buổi
sáng hay buổi chiều? Tham gia lớp năng khiếu hội họa hay nhảy múa?

Cấm
kị việc ra những quy định mang tính ép buộc trên tất cả mọi phương diện trong cuộc
sống của trẻ. Bất luận quy định này hợp lí hay bất hợp lí, đều sẽ làm trẻ mất đi
khả năng tự chủ, tự quyết định trong quá trình trưởng thành của trẻ. Sau này lớn
lên, khi đối diện với sự lựa chọn của cuộc đời, rất có thể trẻ sẽ quá bồng bột thiếu
suy nghĩ hoặc do dự không quyết đoán.

5.
Dẫn dắt trẻ nhanh chóng đưa ra những quyết định hợp lí

Yêu
cầu của phẩm chất quyết đoán là nhanh chóng đưa ra những quyết định hợp lí. Hợp
lí là kết quả của việc suy nghĩ kĩ lưỡng, nhanh chóng là khả năng quyết định ngay
lúc đó. Chưa suy nghĩ kĩ lưỡng mà đưa ra quyết định là bồng bột lỗ mãng, còn suy
nghĩ quá lâu không thể đưa ra quyết định là do dự thiếu quyết đoán. Đây là hai loại
tính cách đối lập với tính quyết đoán.

Đầu
tiên, người cha nên dạy trẻ cách suy nghĩ thấu đáo, lựa chọn thận trọng. Do trẻ
dễ bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh, trình độ nhận thức của bản thân còn thấp,
sẽ đưa ra quyết định mà không suy nghĩ nhưng có thể sẽ hối hận ngay lập tức. Cho
nên, trước khi trẻ đưa ra bất kì quyết định gì, bạn nên nói rõ với trẻ, đã quyết
định thì không thể dễ dàng thay đổi, tốt nhất phải suy nghĩ kĩ trước khi quyết định.

Kế
đó cha mẹ nên dẫn dắt những trẻ không thể quyết đoán sớm đưa ra quyết định. Trẻ
vì thiếu khả năng phán đoán và khả năng quyết đoán, hoặc do ảnh hưởng của bản tính
hoặc hứng thú của bản thân, nên sẽ chần chừ do dự. Nếu như trẻ đưa ra những quyết
định không hợp lí trong mắt người lớn, thì nên làm thế nào? Có hai trường hợp xảy
ra, một là người lớn cho rằng đó là quyết định không hợp lí, nhưng trẻ có lí lẽ
riêng của mình, người lớn nên cố gắng đứng ở vị trí của trẻ để nhìn nhận vấn đề,
chấp nhận quyết định của trẻ, trường hợp này chiếm đa số; hai là quyết định của
trẻ thực sự không hợp lí, có thể giảng giải cho trẻ hiểu.

Đối
với những quyết định bất lợi cho việc phát triển tâm sinh lí của trẻ, nếu xác định
đúng là quyết định không hợp lí, nếu là những sự việc không quá quan trọng, có thể
để trẻ thử sau đó đưa ra quyết định; nếu như sự việc khá quan trọng, người cha nên
nói rõ, khuyên trẻ thay đổi quyết định. Ví dụ sau giờ thể dục, trẻ còn muốn chơi
các trò chơi tiêu hao thể lực, bạn có thể nói rõ lí do với trẻ, đồng thời khuyên
trẻ nên chơi những trò chơi trí óc mà trẻ có hứng thú.

6.
Để trẻ kiên trì quyết định của mình

Phẩm
chất quyết đoán còn bao gồm tố chất sau khi đưa ra quyết định, kiên quyết giữ quyết
định của mình đến cùng, đó chính là yêu cầu về nghị lực. Nếu như quyết định mà không
hành động, “chỉ nói mà không làm”, thì không phải là ý nghĩa hoàn chỉnh của tính
quyết đoán.

Dưới
sự giúp đỡ của cha mẹ, trẻ đưa ra quyết định: Từ nay về sau, về nhà làm xong bài
tập mới xem tivi. Kiên trì được hai ngày lại đâu đóng đấy. Điều này cũng là bình
thường, bởi vì ý chí của trẻ rất yếu, dễ bị ảnh hưởng bởi tâm trạng của bản thân
và tác động bên ngoài, khả năng biến quyết định thành hiện thực vô cùng thấp, tình
trạng lời nói và hành động không thống nhất là chuyện bình thường.

Cho
nên, người cha nên biến quyết định của trẻ thành một thỏa thuận miệng hoặc thỏa
thuận trên giấy tờ, có điều khoản thưởng phạt rõ ràng. Nếu là thỏa thuận trên giấy
tờ, có thể dán nó ở vị trí bắt mắt. Nếu trẻ có thể kiên trì thực hiện, một thời
gian sau hãy khen thưởng trẻ. Nhưng nếu trẻ không thể kiên trì làm theo quyết định
của mình, có thể nhắc nhở và cảnh cáo trẻ, đồng thời có thể phạt trẻ.

Trẻ
con có sự khác biệt, giới tính và lứa tuổi khác nhau, khí chất và tính cách cũng
khác nhau, biểu hiện quyết đoán về ý chí cũng khác nhau, sự khác biệt này yêu cầu
những người giáo dục phải tùy từng trẻ mà thay đổi phương pháp cho phù hợp, phát
huy sở trường, bù đắp sở đoản. Với những trẻ nông nổi bồng bột, nên chú trọng bồi
dưỡng tính kiên trì một cách lí trí; đối với những trẻ do dự không quyết thì nên
chú trọng bồi dưỡng khả năng quyết đoán và khả năng hành động

Mấy
nghìn năm trước, khi giáo dục hai đệ tử có những đặc điểm tính cách khác nhau, Khổng
Tử đã có hai chỉ thị là “thích làm thì làm” và “thận trọng hành động”. Đây là ví
dụ điển hình về giáo dục tính quyết đoán.

Lứa
tuổi khác nhau cũng sẽ ảnh hưởng đến cách bồi dưỡng phẩm chất quyết đoán. Chắc chắn
là cùng với sự lớn lên về lứa tuổi, những yêu cầu mà người lớn đưa ra với trẻ cũng
ngày càng cao. Về mặt phương pháp, những trẻ nhỏ tuổi (từ 3 đến 6 tuổi) do trình
độ tri thức và năng lực của bản thân còn thấp, nên người lớn phải sử dụng nhiều
phương pháp hướng dẫn hơn; còn đối với những trẻ lớn hơn, những trẻ ở lứa tuổi tiểu
học thì càng nên chú ý đến tính tự chủ và tự lập của trẻ.

Về
nội dung và phạm vi, những sự việc mà trẻ nhỏ đưa ra quyết định thường là những
việc nhỏ trong cuộc sống, còn những trẻ lớn hơn lại có thể mở rộng thành những việc
liên quan đến gia đình, lớp học và nhà trường.

Đối
với trẻ có giới tính khác nhau, những yêu cầu đặt ra về tính quyết đoán cũng khác
nhau. Với bé gái, cha mẹ thường yêu cầu trẻ phải nghe lời và tinh tế, tương ứng
với điều đó là yêu cầu khá cao với việc trẻ phải suy nghĩ thật thấu đáo trước khi
quyết định; với bé trai, thông thường người lớn yêu cầu trẻ chủ động và độc lập,
vì vậy chú trọng hơn đến khả năng ra quyết định nhanh chóng.

Nhưng
cùng với sự phát triển của thời đại, nam hay nữ đều cần phải có phẩm chất quyết
đoán và tự chủ.