Phần
16: Bảo vệ thế giới tâm hồn của trẻ

Những
trẻ không có nhân cách vững vàng và không có trạng thái tâm lí lành mạnh cũng giống
như ô tô không có động cơ, máy tính không có bộ vi xử lí.

Cùng
với sự phát triển của xã hội, con người dần có sự nhận thức hoàn toàn mới và toàn
diện về sự khỏe mạnh. Đại đa số chúng ta đều ý thức được, chỉ có một thân thể cường
tráng, khỏe mạnh thì chưa đủ, mà bên cạnh đó tâm lí phải lành mạnh và có khả năng
thích ứng tốt với xã hội mới có thể được coi là một người khỏe mạnh. Trong việc
giáo dục trẻ cũng vậy, muốn trẻ thành tài, thì không chỉ chú trọng đến sức khỏe,
thành tích học tập xuất sắc, mà quan trọng hơn là bồi dưỡng nhân cách vững vàng
và trạng thái tâm lí lành mạnh. Bằng không thì sức khỏe của trẻ có tốt đến đâu,
thành tích học tập của trẻ có xuất sắc thế nào cũng khó có thể trở thành một nhân
tài. Những trẻ không có nhân cách vững vàng và không có trạng thái tâm lí lành mạnh
cũng giống như ô tô không có động cơ, máy tính không có bộ vi xử lí.

Cho
dù bạn là ai, xin hãy bảo vệ tâm hồn trẻ, bởi trẻ tuy vẫn còn nhỏ nhưng cũng là
một người có khả năng suy nghĩ độc lập. Bảo vệ chu đáo tâm hồn trẻ, bạn mới có thể
được trẻ tôn trọng và yêu quý. Nhà giáo dục nổi tiếng người Liên Xô (cũ) Vasyl Sukhomlynsky
(1918-1970) đã từng nói: “Chúng ta càng đi sâu vào thế giới tâm hồn trẻ, càng cảm
nhận được tư tưởng tình cảm của chúng, sẽ càng hiểu rõ được một chân lí: Khi chúng
ta làm ảnh hưởng đến thế giới tâm hồn trẻ, không nên làm tổn thương góc độ nhạy
cảm nhất trong tâm hồn của chúng - lòng tự trọng”.

Hoạt
động tâm lí và tư tưởng tình cảm của trẻ rất đặc biệt, cha mẹ muốn dùng tình thương
để quan tâm; để đi sâu vào tâm hồn của trẻ, thì phải dùng “não của trẻ” để suy nghĩ,
dùng ánh mắt của trẻ để nhìn, dùng tình cảm của trẻ để cảm nhận, dùng hứng thú của
trẻ để yêu, lúc đó bạn sẽ phát hiện ra, tâm hồn của trẻ là một thế giới phong phú
nhiều sắc màu. Chúng khát khao được yêu quý, được tôn trọng, được hiểu, được tín
nhiệm và càng mong muốn được khen ngợi và được thừa nhận. Cha mẹ phải dùng ánh mắt
khích lệ để quan sát những điểm sáng của trẻ, dùng tâm trạng vui vẻ để khen ngợi
mọi thành công của trẻ, cho dù là tiến bộ rất nhỏ, cũng phải tích cực biểu dương
và cổ vũ trẻ.

Đại
bộ phận cha mẹ chỉ chăm chăm nhìn vào điểm số và xếp hạng của con, khi nói chuyện
với con thì ngoài việc học ra chẳng còn gì để hỏi nữa, lúc nào cũng lặp đi lặp lại
những câu như: Hôm nay học cái gì? Khi nào thi? Thi được bao nhiêu điểm? Xếp thứ
mấy? Chỉ từng ấy điểm thôi sao? Ai cao điểm nhất? Nếu con không được điểm cao nhất
thì cha mẹ lại thất vọng và tức giận nói “Xem người ta đấy, cũng đi học như bạn
mà con chỉ đạt từng ấy? Thật kém cỏi!”.

Đây
là hiện tượng phổ biến, có rất nhiều gia đình chỉ coi trọng việc giáo dục trí tuệ,
con cứ có thành tích tốt tức là con ngoan; mà không chú trọng đến giáo dục đạo đức,
tâm hồn cho trẻ. Đây chính là sự lệch lạc, thiếu sót rất lớn trong cách giáo dục
trẻ. Bởi, tâm hồn lành mạnh mới là tài sản lớn nhất trong quá trình trưởng thành
của trẻ. Tâm hồn của trẻ rất yếu ớt, cần người lớn bảo vệ bằng cách khẳng định và
cổ vũ. Thực ra điều con cần khi đạt được số điểm như vậy là lời động viên, khích
lệ của cha của mẹ; chứ không phải là bình xét, trách mắng con kém cỏi mà người lớn
vẫn thường làm. Cha mẹ cứ nói cho bõ tức, mà không hề biết rằng những câu nói đó
là sự phán quyết quá hà khắc đối với trẻ, giống như bóng đen bao phủ lên tâm hồn
trẻ, ám ảnh trẻ, làm ảnh hưởng đến sự trưởng thành của trẻ. Thử nghĩ xem, ngay đến
cha mẹ còn thiếu niềm tin, còn chê trách con cái mình, thì bản thân người con đó
còn có kì vọng gì lớn đối với cuộc đời nữa đây?

Tôi
bất chợt nghĩ đến một chuyện thế này:

Có
một cậu bé vì tò mò muốn xem trong bụng con chim có cái gì nên một ngày nọ, cậu
đã giết chết con chim được nuôi trong nhà. Cha của cậu bé không hề đánh đập hay
mắng mỏ cậu bé mà bình tĩnh giảng giải để cậu bé hiểu không nên giết hại những sinh
linh vô tội, phải tôn trọng, bảo vệ sự sống; đồng thời yêu cầu cậu bé vẽ một bức
tranh về bộ máy cơ quan nội tạng bên trong con chim. Nhiều năm sau, khi cậu bé này
trở thành một nhà sinh vật học đã nói, chính nhờ có sự chỉ bảo của cha hôm đó, mà
ông mới có thành tích ngày hôm nay.

Khi
đối diện với lỗi lầm mà đứa con mắc phải, người cha này không hề trách mắng con
một cách mù quáng, mà đã tỉ mỉ giảng giải hướng dẫn con trẻ, vừa bảo vệ tâm hồn
con, vừa có thể giúp con học được tri thức, đồng thời giáo dục lòng nhân đạo cho
con.

Hiếu
kì và nghịch ngợm là bản tính của trẻ, bởi vậy chúng ta phải giáo dục và hướng dẫn
trẻ, chứ không phải là dùng ngôn ngữ, hành động thô bạo để làm tổn thương tâm hồn
trẻ.

Người
cha trong câu chuyện trên chính là thần hộ mệnh tâm hồn của con trẻ, đối nghịch
với nó chính là bạo lực tinh thần. Bạo lực tinh thần là vấn đề tồn đọng phổ biến,
chưa được mọi người coi trọng trong giáo dục gia đình. Bạo lực tinh thần chỉ những
hành vi bạo lực gây ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lí lành mạnh và những tổn hại
về thân thể trong quá trình trưởng thành của thanh thiếu niên. Xung quanh chúng
ta, không ít trẻ vì phải gánh chịu bạo lực tinh thần, nên luôn sống trong cảm giác
tự ti và sợ hãi.

Kiến
nghị của Đông Tử dành cho những người cha

1.
Không uy hiếp đe dọa trẻ

Dùng
những lời lẽ và thủ đoạn ép buộc, uy hiếp trẻ là một phương pháp sai lầm mà các
vị phụ huynh hay dùng để giáo dục trẻ. Các vị phụ huynh thường cho rằng trẻ còn
nhỏ, không hiểu chuyện nên dùng phương pháp này để bắt trẻ nghe lời. Ví dụ trẻ nghịch
ngợm, không chịu ngủ, cha mẹ thường lấy ma quỷ, hoặc một thứ gì đó rất đáng sợ để
dọa cho trẻ ngủ.

Phương
pháp này sẽ hủy hoại sự tin tưởng của trẻ đối với cha mẹ, khiến trẻ rụt rè sợ hãi,
thậm chí dẫn đến bệnh tự kỉ hoặc lo âu, trẻ cũng sẽ bắt chước cách làm này hăm dọa
người khác để cưỡng chế đối phương đáp ứng nhu cầu không đúng đắn của bản thân.

2.
Không thể coi thường trẻ

Nhiều
phụ huynh khi trách mắng con mình, thường đem nhược điểm của con mình so sánh với
ưu điểm con nhà người khác, thấy những trẻ khác đạt được thành tích cao hoặc nhận
giải thưởng gì đó thế là liền mắng con mình: “Tại sao con không làm được? Nếu như
con xuất sắc bằng một nửa con nhà người ta thì cũng tốt rồi...”.

Thực
ra mỗi trẻ đều có nét đáng yêu, những ưu - nhược điểm, thế mạnh riêng, nếu cha mẹ
chỉ chú ý đến những nhược điểm của trẻ, thì chỉ khiến trẻ cảm thấy tự ti, mất tự
tin vào bản thân mà thôi. Vì thế, cha mẹ hãy cho trẻ một tâm hồn tự tin, bởi trẻ
không tự tin sẽ không có khả năng thay đổi những nhược điểm của mình.

3.
Không được kì vọng quá lớn vào trẻ

Hiện
nay, có rất nhiều cha mẹ có tâm lí dạy con ở nhà trước khi cho đến lớp, mà không
để ý gì đến tình hình thực tế của trẻ, ép trẻ phát triển theo xu hướng mà họ đặt
kì vọng. Ví dụ cha mẹ dùng tiêu chuẩn của người trưởng thành hoặc của thiên tài,
thần đồng để thúc ép trẻ học cái này hoặc cái kia. Đối với trẻ, đây là một gánh
nặng lớn, và khi không đạt được kì vọng của cha mẹ, trẻ sẽ nảy sinh tâm lí phủ nhận
bản thân.

4.
Không được mắng mỏ bôi nhọ trẻ

Chúng
ta vẫn thường nói: “Không được bôi nhọ tâm hồn trẻ”, nhưng khi trẻ mắc lỗi, làm
sai, thì chúng ta lại dùng lời lẽ khó nghe để mắng mỏ trẻ; điều này sẽ làm tổn thương
lòng tự trọng của trẻ, tạo nên khoảng cách giữa cha mẹ và con cái, khiến trẻ nảy
sinh tâm lí ngang ngạnh, mất đi chí tiến thủ.

Cha
mẹ thường không bao giờ quên nấu cơm, mua đồ bổ dưỡng cho con ăn, bảo vệ chu đáo
cho sức khỏe của con, nhưng lại quên mất tâm hồn con cũng cần được bồi dưỡng để
phát triển. Những vấn đề về tinh thần không ngừng tích tụ lại sẽ ngày càng nhiều
lên cùng với sự phát triển về trí tuệ của trẻ, tạo thành mối quan hệ rắc rối phức
tạp, khiến trẻ mất phương hướng. Những trẻ có tư tưởng, tình cảm không khỏe mạnh,
thì cho dù trí tuệ có giỏi đến đâu, cũng không thể cảm thấy vui vẻ.

Chúng
ta phải bảo vệ tâm hồn của trẻ như bảo vệ hạt sương trong sáng yếu ớt đọng trên
chiếc lá. Mỗi câu nói mang tính động viên khích lệ của chúng ta đều có thể tăng
thêm sự tự tin cho trẻ gấp trăm lần, nhưng cũng chỉ một câu nói trách mắng thô bạo
cũng đủ để khiến danh dự của con bị tổn thương vô cùng lớn. Vì vậy, đừng chỉ chú
ý đến biểu hiện bên ngoài của trẻ, mà người lớn hãy quan tâm đến tâm lí của trẻ,
bảo vệ tâm hồn trẻ mới là gốc rễ của việc giáo dục.

Chúng
Chúng vốn là một cô bé rất vui vẻ hoạt bát, nhưng sáng nay lại không chịu đi mẫu
giáo, chuyện này chưa từng xảy ra. Cô bé chính là “lãnh tụ” của những bé gái; trong
các trò chơi, cô bé thường đóng những vai có uy quyền, ánh mắt của cô bé thường
biểu lộ ra hào quang của sự tự tin, đầy khí phách. Sáng nay, bà nội đã đưa cô bé
đến cửa lớp, nhưng cô bé nhất định không chịu vào lớp học. Thật là kì lạ, việc này
là thế nào? Nhìn vẻ mặt kiên quyết của cô bé, cha mẹ cũng không biết làm thế nào,
đành phải chấp nhận. Một lát sau, cha của cô bé mới chợt nghĩ ra một việc.

Hôm
qua khi đón cô bé, Chúng Chúng đã kể với cha một câu chuyện. Trong giờ ngủ trưa,
hai cô giáo đã rì rầm bàn luận về các học sinh trong lớp: Có bạn thì lanh lợi nhanh
nhẹn, có bạn thì đáng yêu ngốc nghếch, có bạn thì thông minh trí tuệ... Đến Chúng
Chúng, cả hai cô giáo đều nhất trí cho rằng, cô bé rất thông minh, nhưng quá xấu
xí. Các cô không ngờ lúc này hầu hết bọn trẻ đã tỉnh dậy, chỉ là chúng vẫn nằm yên
trên giường, thế nên trẻ nào cũng nghe thấy những lời các cô nhận xét về mình. Nghĩ
đến đây, người cha mới hiểu ra tại sao con mình hôm nay nhất định không chịu đến
lớp. Người cha suy nghĩ tìm cách an ủi, giúp con gây dựng lại lòng tự tin, ông đã
nói với Chúng Chúng: “Quan niệm về cái đẹp của mỗi người mỗi khác, và trong mắt
của cha mẹ Chúng Chúng rất xinh đẹp”.

Tại
sao các bậc cha mẹ lại thường xuyên tức giận nóng nảy, quá nghiêm khắc với con mình?
Đúng là, việc học tập của trẻ làm cho chúng ta thấy lo lắng, tiền đồ của trẻ dường
như chỉ có một con đường là thi cử và học hành; thêm vào đó áp lực và sự cạnh tranh
trong công việc làm cho chúng ta không thở nổi; chúng ta hoàn toàn chỉ vì muốn tốt
cho trẻ, nhưng trẻ không hiểu, không thông cảm cho chúng ta.

Nhưng
chúng ta đã từng đặt mình vào vị trí của trẻ để nghĩ cho trẻ bao giờ chưa? Chúng
là những đứa trẻ cần tình yêu và sự dịu dàng, chúng có cách nghĩ và lòng tự trọng
riêng, chúng không phải là vật thể phụ thuộc vào chúng ta. Nhưng người lớn chúng
ta lại luôn cho mình cái quyền dạy dỗ như thế nào cũng không coi là quá đáng, là
vì muốn tốt cho trẻ, cho nên chúng ta không hề để ý đến phương pháp hay cách thức
giáo dục.

Nhiều
khi do chúng ta thấy buồn bực, trong lòng bất an, cuộc sống công việc của chúng
ta không như ý muốn, nên mọi tức giận đem trút hết lên đầu trẻ. Như vậy có công
bằng không? Chúng ta còn chưa chín chắn, thì có đủ tư cách để dạy dỗ trẻ không?
Khi trẻ gặp vấn đề, chúng ta càng trách móc và ghét bỏ trẻ, thì sẽ chỉ hình thành
vòng tròn luẩn quẩn, không lối thoát, và lãng phí rất nhiều thời gian. Ngày hôm
nay, trẻ thành ra như vậy, là kết quả giáo dục của chúng ta ngày hôm qua mà thôi.
Hãy tâm niệm, “Những thứ mình không thích thì cũng không nên ép buộc người khác
làm”, bản thân mình không làm được, cớ sao lại bắt trẻ làm? Tham vọng quá cao, bắt
trẻ thực hiện lí tưởng của bản thân, chính là sự ích kỉ cực đoan, sẽ làm méo mó
tâm hồn vốn dĩ rất đẹp của trẻ.

Làm
cha mẹ, đặc biệt là người cha trong gia đình, hãy biết bao dung với mọi người. Hãy
để lòng mình lắng lại, rồi đối diện với trẻ, như vậy mới có thể bảo vệ tốt tâm hồn
của trẻ, giải quyết tốt các vấn đề trong quá trình trưởng thành của trẻ.

Phần
17: Những đứa trẻ biết hiếu thuận và
kính trọng là những đứa trẻ ngoan

Nếu
như nhân loại phải có tình yêu, thì đầu tiên phải yêu cha mẹ của mình, sau đó mới
có thể nói đến chuyện yêu người khác, yêu tập thể, yêu xã hội, yêu đất nước...

Tình
thân là biểu hiện tổng hợp của lòng tốt và lương tâm một con người hiếu thuận kính
trọng cha mẹ, tôn trọng người lớn. Đây là bổn phận và nghĩa vụ làm người, là đạo
lí tốt đẹp không bao giờ thay đổi, cũng là tiền đề để hình thành các phẩm chất đạo
đức tốt đẹp khác. Thử nghĩ xem, một người ngay cả việc hiếu thuận kính trọng, báo
đáp công ơn nuôi dạy của cha mẹ cũng không làm được, thì ai có thể tin anh ta là
một con người? Còn ai muốn giao lưu với anh ta nữa?

Trong
Tân Tam Tự Kinh có câu: “Tiểu Hoàng Hương, yêu cha mẹ, tiếng tăm muôn đời”. Câu
chuyện về cậu bé tên Tiểu Hoàng Hương thời Hán sống ở Hồ Bắc hiếu thuận với cha
mẹ đã lưu lại tiếng thơm mãi mãi. Khi Hoàng Hương 9 tuổi, mẹ cậu không may qua đời,
từ đó cậu đã dành mọi sự kính trọng hiếu thuận cho cha. Mùa hè oi nóng, cậu mắc
màn, đuổi muỗi cho cha ngủ. Đông lạnh giá, cậu dùng hơi ấm cơ thể mình để sưởi ấm
chăn gối cho cha…

Trong
cuộc đời mỗi con người, sự quan tâm và tình yêu thương của cha mẹ đối với con cái
là chân thành, là vô tư nhất. Công ơn nuôi dạy của cha mẹ không bao giờ có thể kể
hết được. Con cái lớn lên nhờ dòng sữa mẹ; bám chặt vào cha mẹ để chập chững những
bước đi đầu tiên của cuộc đời; chìm vào giấc ngủ trong những lời ru ngọt ngào; trưởng
thành trong sự quan tâm hết mực; khi ốm khi đau không biết cha mẹ đã phải thức bao
nhiêu đêm dài, khi đi học không biết đã tốn bao nhiêu mồ hôi công sức của cha mẹ;
cha mẹ đã trải qua biết bao gian lao để con lập nghiệp, thành gia thất…

Có
thể nói, cha mẹ đã bỏ ra tâm huyết cả đời để nuôi dạy con cái. Ân tình này cao hơn
trời, dày hơn đất, là sức mạnh vĩ đại nhất trên thế gian. Nếu như nhân loại phải
có tình yêu, thì đầu tiên phải yêu cha mẹ của mình, sau đó mới có thể nói đến chuyện
yêu người khác, yêu tập thể, yêu xã hội, yêu đất nước...

Trong
Lễ kí cuốn sách kinh điển Nho gia viết: “Lập ái tự thân thủy”. Ý nói, bồi dưỡng
lòng nhân ái phải bắt nguồn từ việc kính trọng hiếu thuận với người lớn tuổi, mà
trước hết đó là mẹ cha. Nếu ngay cả cha mẹ mà ta cũng không yêu quý thì làm gì biết
tương thân tương ái, yêu đồng bào, yêu Tổ quốc nữa đây.

Cổ
nhân có câu: “Bách thiện hiếu vi tiên”. Ý muốn nói hiếu thuận kính trọng cha mẹ
là phẩm chất đạo đức tốt đẹp nhất. Trong cuộc sống, không ít các bậc cha mẹ có yêu
cầu quá thấp đối với con cái về sự kính trọng hiếu thuận với bề trên. Chỉ cần khi
đi con hỏi, khi về con chào là cha mẹ đã mãn nguyện lắm rồi. Chỉ cần trẻ biết gắp
thức ăn cho ông bà, cha mẹ, thì mọi người sẽ cảm thấy như vậy là rất hiếu thuận
rồi. Điều này thực ra đã hạ thấp sự hiếu thuận kính trọng xuống mức văn hóa lễ phép
quá bình thường.

Làm
thế nào để trẻ hiểu được và thể hiện sự hiếu thuận kính trọng, quan tâm yêu quý
cha mẹ từ đáy lòng qua những cử chỉ, ngôn ngữ, hành động trong cuộc sống thường
nhật?

Kiến
nghị của Đông Tử dành cho những người cha

1.
Thiết lập tôn ti trật tự trong gia đình

Hiện
nay trong không ít gia đình, trẻ đã trở thành trung tâm, mọi thành viên trong nhà
đều chiều theo ý trẻ. Trưởng thành trong một môi trường trật tự đảo lộn như vậy,
trẻ rất khó có được thói quen quan tâm đến người khác, hiếu thuận kính trọng các
bậc bề trên. Gia đình chính là một xã hội thu nhỏ, phải có trên dưới trước sau.
Cho nên, trong một gia đình, trên cơ sở các thành viên tôn trọng lẫn nhau, cần thiết
lập một trật tự hợp lí, tức là cha mẹ đương nhiên là người chèo lái con thuyền trong
nhà, trẻ phải tôn trọng cha mẹ, phải sống và học tập dưới sự hướng dẫn và giúp đỡ
của cha mẹ. Vì vậy cần làm cho trẻ hiểu mối quan hệ của bản thân với cha mẹ, phải
biết cha mẹ là người lớn, người chủ của gia đình, không được phép cãi lộn vô lối.

Để
giúp trẻ hiểu được điều đó, chúng ta không thể coi thường một số chi tiết nhỏ, như
trong bữa cơm, trẻ nhất định phải đợi cha mẹ, người lớn đến đông đủ mới được ăn,
phải để người lớn tuổi gắp thức ăn trước, có đồ ăn ngon, phải nhường cho người lớn
tuổi, khi xem các chương trình trên tivi, phải hỏi ý kiến của người lớn.

“Trên
dưới phải rạch ròi” không có nghĩa là phong kiến gia trưởng, mà đó chính là dân
chủ bình đẳng. Cha mẹ phải tôn trọng nhân cách của trẻ, lắng nghe ý kiến của trẻ,
nhưng không phải trẻ thích gì cũng được, bởi gia đình lại là một chỉnh thể, không
thể mỗi người một phách, phải có trên dưới trước sau.

2.
Phải chú trọng giáo dục trẻ từ những chi tiết nhỏ

Yêu
cầu cơ bản của việc giáo dục con cái hiếu thuận kính trọng cha mẹ là nghe lời cha
mẹ, quan tâm đến sức khỏe của cha mẹ, chia sẻ những lo âu của cha mẹ và tham gia
làm việc nhà.

Xét
từ góc độ sự phát triển trình độ đạo đức của trẻ, những trẻ trong giai đoạn mầm
non hoặc tiểu học ở các lớp nhỏ, tức là nằm trong thời kì không chịu sự ràng buộc
của các luân lí đạo đức, cho rằng mình là trung tâm, có thói quen nhìn thế giới
bên ngoài theo cách của mình. Cho nên, cần phải có những yêu cầu cụ thể trên phương
diện hành vi của trẻ, từ những chi tiết nhỏ nhất trong cuộc sống, để tạo nên thói
quen tốt cho trẻ. Sự biết ơn, giàu tình yêu thương, hiếu thuận kính trọng bề trên
sẽ dần dần được hình thành từ những điều nhỏ nhất đó.

Căn
cứ vào độ tuổi mà đề ra những yêu cầu với trẻ. Ví dụ, đối với những trẻ trong giai
đoạn mầm non và tiểu học lớp nhỏ, phải yêu cầu trẻ biết chào hỏi ông bà, cha mẹ,
người thân quen, biết giúp cha mẹ những việc nhỏ như lấy giày, cất quần áo... Đối
với những trẻ lớp 4, lớp 5, phải yêu cầu trẻ biết chủ động hỏi thăm cha mẹ và giúp
cha mẹ làm việc nhà, phải chủ động chăm sóc khi cha mẹ ốm, biết tôn trọng quyết
định của cha mẹ, không được cáu gắt khi không vừa lòng...

Muốn
những yêu cầu trên trở thành hiện thực thì phải bắt đầu từ những hoạt động thực
tiễn hàng ngày. Ví dụ, trên phương diện quan tâm đến sức khỏe của cha mẹ, hãy yêu
cầu trẻ hàng ngày phải hỏi thăm cha mẹ khi cha mẹ đi làm về; khi cha mẹ mệt, phải
chủ động giúp cha mẹ làm việc nhà; khi cha mẹ ốm con cái phải chủ động chăm sóc,
động viên an ủi; giúp cha mẹ tiếp đãi khách...

Trẻ
nhất định phải hoàn thành những công việc nhà mà mình đảm nhiệm. Căn cứ vào độ tuổi,
khả năng và tình hình học tập của trẻ mà phân bổ hợp lí, hướng dẫn cụ thể và nhiệt
tình động viên trẻ. Như vậy không chỉ có ích cho việc bồi dưỡng thói quen làm việc
nhà của trẻ, mà cũng giúp trẻ hiểu được cách kính trọng hiếu thuận cha mẹ.

3.
Cha mẹ phải làm gương

Trong
nhà cha mẹ phải làm gương cho con cái, điều này rất quan trọng. Cha mẹ hiếu thuận,
kính trọng ông bà sẽ dần hình thành thói quen tốt cho trẻ, bởi hành động bao giờ
cũng có hiệu quả cao hơn lời nói. Đặc biệt là đối với trẻ nhỏ, cha mẹ làm thế nào
thì trẻ bắt chước thế ấy, chứ trẻ khó có thể hiểu được những đạo lí sâu xa mà người
lớn giảng giải. Thái độ đối xử của trẻ với cha mẹ chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thái
độ đối xử của cha mẹ đối với các bậc bề trên.

Viết
đến đây, làm tôi nhớ Lưu Tường(*). Rất nhiều người chỉ biết Lưu Tường chạy rất nhanh,
nhưng không biết anh còn là một người rất hiếu thuận kính trọng bề trên, điều này
anh học được từ chính cha mẹ anh.

(*)Lưu Tường (1983), là vận động viên người Trung Quốc đi
vào lịch sử điền kinh thế giới khi trở thành người châu Á đầu tiên đoạt huy chương
vàng Olympic cự li 110m rào nam tại Athens 2004.

Mỗi
lần thi đấu về, bao giờ anh cũng đến thăm ông nội. Ông nội bị trúng gió, đi lại
không tiện, hễ có thời gian rảnh là anh lại đến chuyện trò với ông. Anh còn là người
rất tôn trọng thầy cô giáo, đặc biệt là ân sư của mình - Tôn Hải Bình(*), tiếng
lành đồn xa ai cũng ca ngợi anh. Trong buổi trao giải thưởng cho mười vận động viên
xuất sắc nhất, Lưu Tường nhận được phần thưởng là một chiếc xe hơi, nhưng anh đã
quyết định tặng phần thưởng này cho thầy Tôn Hải Bình.

(*)Tôn Hải Bình (1955), tốt nghiệp Học viện Thể dục Thượng
Hải, hiện là huấn luyện viên môn điền kinh cự li 110m cho đội tuyển Quốc gia Trung
Quốc.

Từ
khi Lưu Tường còn nhỏ, anh đã được cha dạy phải hiếu thuận với bề trên, quan tâm
đến người khác. Không những nói, mà cha anh còn là tấm gương sáng về lòng hiếu thảo
để anh noi theo.

Tôn
trọng người lớn, hiếu thuận kính trọng cha mẹ là truyền thống đạo đức tốt đẹp. Nhưng
truyền thống này đang dần bị mai một. Cảnh thường thấy trong những gia đình hiện
đại chỉ sinh một con hiện nay, đó là, trẻ ăn xong chỉ biết xem tivi hoặc chạy ra
ngoài nô đùa, còn cha mẹ thì bận rộn thu dọn bát đũa; trong nhà có gì ngon cũng
phần con; cha mẹ chạy đôn đáo khắp nơi, quan tâm hết mức khi con ốm, nhưng con lại
rất ít khi hỏi thăm khi cha mẹ mệt mỏi, ốm đau. Chính sự nuông chiều quá mức đã
biến trẻ thành ra như vậy, và hậu quả sau này chính các bậc làm cha làm mẹ phải
nhận về mình. Hiếu thuận kính trọng cha mẹ, không đơn giản chỉ là mối quan hệ giữa
con cái với cha mẹ, mà trên thực tế đó còn là vấn đề quan tâm đến người khác.