Lấy sỉ nhục làm vinh dự

Trường Ðại học Sư phạm Quốc lập Ðài Loan được sự ủy thác của Sở Giáo dục thành phố Ðài Bắc, tiến hành cuộc điều tra về ý kiến đối với hình phạt thân thể, kết quả điều tra cho biết, 91% thầy cô giáo, 85% phụ huynh, và 80% học sinh, đều cho rằng chỉ cần đừng gây thương tổn, cũng nên có hình phạt thích đáng. Bản thống kê này thể hiện bên đánh và bên bị cũng giống như Chu Du và Hoàng Cái trong trận đánh Xích Bích, đều vui vẻ, một bên tình nguyện đánh đấm, một bên tình nguyện bị đòn. Kì họp liên tịch hàng năm của Hội tâm lý học và Hội trắc nghiệm tâm lý học Trung Quốc, cũng đã thảo luận về vấn đề này, một vài anh hào phái hiếu chiến, nấp dưới đám mây mù ảo thuật của danh từ phái học viện, yêu cầu khôi phục học đường hiện đại thành hình đường cổ đại. Ngay trong cuộc họp tỉnh, ngài Lâm Tường Cảng - chủ tịch tỉnh Ðài Loan, người có số phận trái ngược hoàn toàn với Bách Dương, đã dùng thuyết hiện thân khẳng định rằng chính là do bị thầy giáo đánh đòn đến kêu cha kêu mẹ thời nhỏ ở nhà trường, ngài mới thu hoạch được nhiều điều tốt lành như ngày nay. Ngài Lưu Gia Dục - thầy dạy Viện y học quốc lập Dương Minh, còn đề nghị Bộ giáo dục rằng: thầy giáo có thể sai học sinh làm một số công việc vừa phải.

Hay nhất vẫn là bài báo đặc biệt của nữ phóng viên Dương Thục Tuệ đăng trên Tự Lập Vãn Báo Ðài Bắc, tiêu đề là: “Lòng thương ư? Hình phạt thân thể ư? Quan trọng nhất là vận dụng sao cho thích đáng. Chỉ cần để học sinh khỏi lầm đường lạc lối, Sở giáo dục không nhất thiết phải đưa ra những quy định cứng nhắc”. Trong bài viết có đoạn văn còn để tiếng thơm cho mãi đời sau, bà viết: “Qua tìm hiểu, tôi biết có vị thầy giáo ở một trường trung học quốc lập nổi tiếng của thành phố Ðài Bắc, ‘đòn vọt’ và ‘dậy học’ của thầy đều nổi tiếng như nhau, giờ học đầu tiên là để thầy sắp xếp ổn thỏa chỗ đặt roi mây ở trong lớp, (Bách lão nói: một cảnh tượng chờ đợi hình phạt khủng khiếp đấy chứ!). Tiếp đó, đọc vài chương giao ước với học trò, mỗi lần thi cử, so với điểm chuẩn thiếu bao nhiêu điểm thì đánh bấy nhiêu roi. Kết quả, lớp học của thầy luôn luôn là lớp thành tích khá của nhà trường (Bách lão nói: nghĩa là tỷ lệ lên lớp cao). Tên tuổi của thầy vang dội cả trường (Bách lão nói: nếu thầy bầy cả dao chém trên bục giảng, đại danh của thầy có khi còn vang xa mãi tận Luân Ðôn nữa!) Học trò đều mong được thầy dạy (Bách lão nói: cái đó cần phải mở cuộc điều tra khoa học mới được, đừng có lạm dụng bút pháp văn chương!) Sau khi tốt nghiệp ra trường, “xếp hàng đánh lòng bàn tay” lại trở thành sự hoài niệm của rất nhiều em học trò (Bách lão nói: các cậu lớn mợ lớn vừa thi đỗ, có thể nghĩ như vậy, sau này thì chưa chắc!) Ðủ thấy có thực hiện hình phạt hay không, cũng chẳng quan trọng (Bách lão nói: e rằng với thầy giáo tên tuổi vang lừng kia, thực hiện hình phạt thân thể rất quan trọng). Quan trọng chính là nằm trong ý nghĩa do hình phạt đem lại kia.”

Ðoạn văn chương vừa rồi là sản phẩm đặc biệt của văn hóa vại tương, tại triều Tống năm 1068 xa xưa, đặc sản này đã bắt đầu có mặt trên thị trường. Bấy giờ ông nhãi hoàng đế lên lớp ngồi nghe thầy giảng bài, trong khi đó thầy giáo như kẻ hầu đứng bên cạnh. Tể tướng kiêm thầy dạy Hoàng gia - ngài Vương An Thạch vốn tôn sư trọng đạo, đề nghị nên sắp một chỗ ngồi cho thầy. Tin tức này loan ra, vại tương lập tức sủi bọt, một trong những nhân vật giòi bọ - đại thần Lã Hối, kêu rống lên cứ như bị giẫm phải đuôi, đằng đằng sát khí đưa ra luận tội: “Vương An Thạch mà dám mơ ngồi để giảng bài, hòng hạ bệ tôn nghiêm của hoàng đế, để làm nổi bật danh giá của người thầy. Ðã không hiểu được sự hòa thuận của trên dưới, lại càng không hiểu cái chức phận của vua tôi!”

Ô hô, thời xưa đấy, có thầy lấy việc đứng chực để hầu hạ làm vinh hạnh. Ngày nay đây, có trò lấy việc “xếp hàng đánh lòng bàn tay” làm vẻ vang. Còn nhớ những năm 1910, Trung Hoa Dân Quốc mới thành lập, có lão già làm việc cho triều đình cũ đến nằm bò ra trước nha môn huyện, thò cái mông trắng như bông tuyết ấy, kêu người nhà lấy roi vụt một thôi một hồi, sau rồi như trút được gánh nặng nói: “Sướng, sướng lắm, đã lâu chưa được biết đến mùi vị này.” Hàm ý của sự việc này so với việc thích bị đánh vào lòng bàn tay lại sâu thêm một tầng nữa.

Nghĩ mãi cũng không thể hiểu nổi, tính nô bộc ở Trung Quốc tại sao không thể đứt rễ? Có mấy tập tục truyền thống tàn bạo nhất trong văn hóa Trung Quốc như tục bó chân phụ nữ, lệnh thiến nam giới, và hình phạt thân thể, đều đã bị cách được mạng rồi. Bộ giáo dục nghiêm cấm hình phạt thân thể, là một trong những quyết định đúng đắn hiếm hoi mà họ đã từng ban hành. Nhưng thật không ngờ vào thời điểm thập niên 80 của thế kỉ XX lại phải đối mặt với sự thách thức gay gắt. Vấn đề là, sỉ nhục thì là sỉ nhục, chỉ có những người để tính nô bộc ngấm tận óc tủy, thì mới đầy mình kĩ xảo, biến sự sỉ nhục thành vinh quang. Có hạng người hiếu chiến, dũng cảm, ta không lấy làm lạ; có hạng người như Lã Hối, có hạng người cam chịu “xếp hàng đánh lòng bàn tay”, mới là nguy cơ thật sự của dân tộc Trung Hoa. Nếu sỉ nhục này có thể biến thành vinh dự, chắc vinh dự đã không hề tồn tại trên thế giới. Bị sỉ nhục mà cứ vui hơn hớn, nếu không phải là vô tri vô giác, thì là cố tình làm ngơ, bụng đầy toan tính, nếu không thì, chắc chắn là loài nô tài bẩm sinh hoặc là mầm mống nô tài rồi.

Những người bạn chủ trương hình phạt thân thể, nhấn mạnh rằng chỉ cần có lòng thương là được. Nhưng khốn nỗi, lòng thương ư, thiên hạ biết bao tội lỗi, đều phủ lên tấm da mỹ miều của lòng thương. Cha mẹ bó chân cho con gái, để sau này gả được vào nhà tử tế, là lòng thương. “Vua cha” đánh thường dân đến thịt nát xương tan, chỉ vì “hình kì vô hình” (trong thời kì giam giữ không được đánh đập - dịch giả) cũng là lòng thương. Thử hỏi các ông thầy, đánh một roi là lòng thương, mười roi, rồi một trăm roi có còn lòng thương nữa không? Trên báo chí nói, thầy giáo bạt tai học trò đến nỗi chấn thương sọ não, ông cũng một mực rằng xuất phát từ lòng thương. Ranh giới ở chỗ nào? Nội dung đong đếm làm sao? Trong giáo dục lòng yêu thương tuyệt nhiên không có môn “sửa chữa học”. Còn “thích đáng” nữa, thế nào là “thích đáng”? Ai định ra tiêu chuẩn? Giám định bằng cái gì? “Chỉ cần không gây nên tổn thương”. Trên thực tế, bất cứ hình phạt thân thể nào cũng gây tổn thương. Ví dụ nói, chỉ cần không gây tổn thương thì có thể đưa tay vào lò lửa? Câu nói nghe ra còn vô nghĩa hơn cả tiếng xịt lốp xe. Bất cứ ai, khi sắp đánh người là vặn vẹo cơ bắp, phồng mũi trợn mắt. Cái bộ dạng hung hãn và ánh mắt dữ tợn kia, chưa động tay đã gây nên tổn thương hãi hùng rồi. Cộng thêm lối ỷ vào quyền lực tuyệt đối để giẫm đạp lên tình cảm, như bắt bọn trẻ tự động giơ tay ra để chờ chịu đòn, thì làm gì có tình thương, chỉ có lòng căm - hai bên căm ghét nhau, vì đó là sự lăng nhục đối với nhân cách.

Một khi học sinh không quan tâm đến việc “xếp hàng đánh lòng bàn tay” nữa, cảm giác hổ thẹn đương nhiên không còn, hình phạt đó cũng mất đi ý nghĩa về mặt cho là “tốt” của nó. Việc thi cử có đáp án mẫu, chuẩn mực, không đúng quy cách thì dùng bạo lực đàn áp, lòng tự trọng, linh tính, và sức tưởng tượng đáng quý của trẻ nhỏ bị tiêu diệt hết. Ðến nỗi 29% thầy cô, vì bộ giáo dục nghiêm cấm hình phạt thân thể, đâm ra “tiêu cực chán trường, thả lỏng học sinh không quản nữa”. Loại người mang danh văn hóa công tác trong ngành giáo dục, một khi không được phép trình diễn việc đánh đòn học trò đến kêu cha kêu mẹ nữa thì họ khoanh tay, chểnh mảng với công việc, bộ giáo dục nên mời họ cuốn gói tìm cửa khác, hay là giới thiệu họ vào sòng bạc mà làm bảo kê.

Ngài Bách Dương không đủ sức phản đối 91%, 85%, cả 80% nữa. Nhưng lão tôi phải đề nghị với những ông bố học trò nào không cam chịu sỉ nhục một điều bí mật như thế này: nếu như đánh vào bố, bố tuy không đủ sức chống đối, nhưng bố nên theo học ngài Bách Dương tiên sinh, ghi tạc mối hận này, để làm một cuộc đại trượng phu báo thù, mười năm cũng chưa muộn. Một số thầy giáo thuộc thành phần hiếu chiến có thể nổi giận lôi đình: “Thì tôi đánh đấy, mười năm sau gặp lại!” Ðối với những loại “anh chị” như thế, bố càng mãi mãi không nên quên, hẹn mười năm gặp lại một cách thật tình.

Tất nhiên, đó không phải suy nghĩ chủ yếu của lão Bách tôi, chủ yếu là kết quả điều tra lần này, đồng ý đánh đòn và đồng ý chịu đòn đều chiếm tỷ lệ rất cao, khiến ta đau xót. Phàm mục đích của giáo dục là ở chỗ nuôi dưỡng danh dự và tự tôn của con người, mà nay mọi người lại cùng chung chí hướng, cùng say sưa việc hủy hoại danh dự và tôn nghiêm của tính người, có thể nói là một trong mười vụ xấu xa nhất của ngành giáo dục thế kỉ thứ XX. Ðiều đó nói lên cái vại tương không những thâm sâu mà còn nồng đặc, chính phủ dù có ra tay giúp đỡ, vẫn có người không sao rút chân ra khỏi. Mà cũng nói lên con đường phát triển ngành giáo dục của ta, đến mức trái khoáy và giật lùi, càng nghĩ càng rùng rợn, than ôi!

Trích từ tập “Giẫm phải đuôi của hắn”