XX

Tôi cảm thấy người bẩn đến
nỗi phải tự hỏi mình xem có nên đi tắm một lần nữa hay không. Mặc dầu tôi hoàn
toàn sạch sẽ, người không bốc mùi, nhưng tôi có cảm giác người mình thối hoặc
như Lazare ^[121] thời
ông ta. Lê bước vào trong bếp, tôi tắt ga dưới xoong và dưới ấm đun nước, trở
lại phòng khách, đưa cổ chai cognac lên miệng tợp một hụm lớn. Vô ích. Cả tiếng
chuông telephon cũng không lôi được tôi ra khỏi tâm trạng đờ đẫn. Tuy vậy tôi
vẫn nhấc ống nghe lên.

^[121] Nhân
vật mắc bệnh hủi trong bài ngụ ngôn Người giàu tồi, sách Phúc Âm.

- Ai đấy?

- Hans, anh làm sao thế? -
Sabine Emonds nói. Và vì tôi vẫn im lặng, chị nói tiếp: Tại sao phải đánh điện!
Thấy ngay là có chuyện gì quan trọng đây! Nghiêm trọng đến thế sao?

- Phải, còn hơn thế, - tôi
nói giọng ỉu xìu.

- Tôi đưa bọn trẻ đi dạo,
Karl thì đi vắng, anh ấy đưa lớp học đi thăm một trường học ở nông thôn. Tôi
phải tìm người trông hộ bọn trẻ rồi mới có thể quay về gọi cho anh.

Giọng nói của chị vẫn có cái
vẻ hăng hái, cạu cạu như xưa. Tôi không quyết định được xem có nên hỏi vay tiền
chị không. Từ khi cưới nhau, Karl dùng tất cả thì giờ vào việc kiếm sống. Khi
giữa chúng tôi có một sự bất hòa, anh ta có ba con và sắp có thêm một đứa nữa,
nhưng tôi không có can đảm để hỏi Sabine xem chị đã sinh đứa thứ tư chưa. Trong
nhà họ vẫn bao trùm một không khí hằn học nặng nề; những quyển sổ chết tiệt
trong đó Karl miệt mài với đủ mọi thứ tính toán tìm cách thoát khỏi cảnh khó
khăn với số tiền lương của anh, luôn luôn bỏ vương vãi khắp nơi, và khi còn lại
một mình với tôi anh cũng không bao giờ quên “cởi mở” với tôi, lao vào một
trong những “câu chuyện giữa đàn ông với nhau” kinh khủng của anh về nỗi bất
hạnh mà việc sinh đẻ liên hồi và bao giờ cũng kết thúc câu chuyện bằng cách đổ
lỗi cho nhà thờ Cơ Đốc (với sự có mặt của tôi... quá quắt!). Lúc ấy, như một
con chó bị đánh, anh nhìn tôi, và nói chung đây đúng là lúc Sabine chọn để lại
cho chúng tôi với con mắt đầy thù oán nhìn chồng, bởi vì chị ta lại mới mang
thai. Và cuối cùng, vì thật sự yêu nhau, họ ngồi sát lại với nhau và khóc. ở
nhà trong, bọn trẻ gây mất trật tự, đánh đổ một cách thích thú chậu đái đêm đầy
ắp, vứt những chiếc bao tay vệ sinh ướt đẫm lên mặt tường bởi giấy sơn mới
toanh. Và Karl đáng thương vẫn luôn luôn nói về “kỉ luật”, về “sự phục tùng
hoàn toàn, tuyệt đối!” Chỉ còn có cách trở vào với bọn trẻ trong buồng cố vỗ về
chúng thôi... Tôi tìm cách bắt chúng phải yên lặng, cho chúng xem vài trò khôi
hài, nhưng cũng không sao làm chúng yên hơn được chút nào. Gào lên một cách
thích thú, chúng còn tìm cách bắt chước tôi. Cuối cùng mỗi chúng tôi phải bế
một đứa đặt lên đùi mình và cho mỗi đứa uống một hụm rượu vang ở cốc của chúng
tôi. Bấy giờ Karl và Sabine bắt đầu tranh luận với nhau về những cuốn sách nhỏ
và những cuốn lịch chỉ dẫn về các thời kì không bị mang thai. Điều đó cũng
không tránh được cho họ lần lượt cho ra đời hết đứa này đến đứa khác. Họ không
hề nghĩ rằng những cuộc bàn cãi như vậy có thể làm chúng tôi đau lòng, tôi và
Marie, chúng tôi không sao có được một đứa con. Cuối cùng, khi đã ngà ngà say,
Karl thốt ra những lời nguyền rủa Rome, chất lên đầu Giáo hoàng và các Giáo chủ
hồng y những lời nguyền rủa tồi tệ nhất, và điều đáng nực cười nhất là chính
tôi lại là người bênh vực Giáo hoàng. Marie, người sành sỏi nhất trong lĩnh vực
này, ra sức giải thích với Sabine và Karl là các quan chức của Rome không thể
chấp nhận một thái độ khác được. Họ trao đổi với nhau bằng một cái nhìn có thể
hiểu được là: “Dù sao, hai đứa này, chúng phải biết những mánh khóe chết tiệt
để có thể không bao giờ bị kẹt...” Thế rồi một trong hai đứa trẻ cuối cùng vì
quá ủ rũ đã vồ lấy một cốc vang làm đổ tóe rượu lên những quyển vở học sinh
Karl vẫn chất đống trên mặt bàn. Đối với Karl, chuyện khuyên bảo học trò về
trật tự và kỉ luật, rõ ràng rất buồn phiền khi phải trả lại cho chúng những
quyển vở vấy bẩn vì rượu vang. Tiếp theo là những chiếc bợp tai, những tiếng
khóc và sau khi ném cho chúng tôi cái nhìn “a, các người đàn ông”, Sabine lôi
Marie vào trong bếp nhấp cà phê. Chắc là họ trao đổi với nhau một trong những “câu
chuyện giữa đàn bà với nhau” mà Marie đánh giá không hơn gì sự đánh giá của tôi
về những “câu chuyện giữa đàn ông với nhau”. Còn lại một mình với tôi, Karl bắt
đầu nói chuyện về tiền nong, với một giọng đầy trách móc như muốn nói là: Tôi
nói chuyện đó với cậu, vì cậu là một gã tử tế, mặc dầu cậu chẳng hiểu gì hết về
chuyện này.

- Sabine, - tôi thở dài, - tôi
hoàn toàn nguy kịch: về nghề nghiệp, về tinh thần, về thể xác, và tài chính...
tôi bị...

- Anh nên biết, tôi nghĩ là
anh đói, lúc nào anh cũng có thể tìm thấy ở chỗ chúng tôi xúp nóng.

Tôi cảm động, không trả lời.
Thật là lương thiện và không có gì là kiểu cách.

- Anh nghe đấy chứ? - Chị
nói.

- Có, tôi nghe đây, chậm
nhất là trưa ngày mai tôi sẽ đến nhà anh chị ăn phần xúp của tôi... Và nếu có
bao giờ anh chị cần đến một người trông trẻ, tôi... tôi...

Tôi không thể nói tiếp...
Tôi thấy lúc này khó nói đến chuyện tiền nong với chị, một việc mà tôi vẫn giúp
không cho chị. Không kể cái chuyện ngu xuẩn bỗng thoáng trở lại trong đầu tôi
về quả trứng mà tôi đã cho Gregor ăn.

- Này, bạn muốn gì đấy, nói
đi! - Sabine nói và cười.

- Nếu chị có thể giới thiệu
tôi với bạn bè, dù sao tôi vẫn có telephon... và tôi sẽ không tính đắt hơn
người khác.

Chị không trả lời. Rõ ràng
chị thấy ngao ngán.

- Nghe này, - cuối cùng chị
nói, - tôi phải đi đây, nhưng cho tôi biết, chuyện gì đã xảy ra vậy?

Hình như chị là người cuối
cùng đã không đọc bài báo của Kostert và, không quen ai trong nhóm câu lạc bộ,
chị cũng không thể biết được gì về chuyện xảy ra giữa Marie và tôi.

- Sabine, - tôi nói, - Marie
đã bỏ tôi... để lấy một Zỹpfner nào đó.

- Trời ơi! - Chị thốt lên,
không thể thế được.

- Tuy nhiên, đó là sự thật.

Chị không nói gì, và tôi
nghe thấy tiếng gõ vào cửa buồng telephon. Chắc là có một tên ngu xuẩn nào đó
muốn gọi telephon để giải thích với bạn song ca nào của hắn về thắng lợi hắn đã
chiếm được tình cảm của một cô bồ.

- Đáng lẽ anh phải cưới cô
ấy, - Sabine thì thầm, - tôi muốn nói là... ô, anh biết tôi muốn nói gì.

- Phải, tôi biết, và tôi
muốn thế, nhưng lúc bấy giờ tôi được biết là trước hết phải có giấy chứng nhận
của phòng hộ tịch và sau đó tôi còn phải đảm bảo bằng giấy tờ, bằng giấy tờ chị
biết không, là tôi phải dạy dỗ con cái theo giáo lí Cơ Đốc.

- Nhưng cuối cùng, có phải
rồi cái đó đã làm tong hết mọi chuyện không?

Những tiếng đập vào cửa
buồng telephon trở nên kịch liệt hơn.

- Tôi không biết, - tôi nói,
- có phải đấy là điểm xuất phát không... nhưng những yếu tố khác đã xen vào mà
tôi không hề biết... Gác máy thôi, Sabine bé nhỏ của tôi, nếu không chị có thể
bị khốn đốn với cái tên đang bị kích động ở bên ngoài đấy. ở cái đất nước này
có đầy rẫy những quái thai ấy.

- Vậy, hứa đến đấy nhé, - chị
nói, - nên nhớ là bao giờ cũng có xúp nóng cho anh.

Tôi nghe thấy tiếng nói của
chị nhỏ đi. Chị còn thì thầm: “Thật là chuyện hèn mạt, hèn mạt!”, nhưng trong
lúc bối rối, thay vì gác máy, chị đã đặt nó lên mặt ván kệ chỗ để quyển danh
bạ. Tôi cũng nghe thấy tên nọ nói: “A, đã quyết rồi đấy!”, nhưng Sabine chắc đã
bỏ đi rồi. Bằng một giọng chói tai, tôi hét vào telephon: “Cứu tôi với, cứu tôi
với!” Tên nọ tưởng thật, hắn nắm lấy ống nói, hỏi: “Tôi có thể làm được gì cho
ông không?” Hắn có một giọng nói bình tĩnh, chững chạc, rất đàn ông, nhưng chắc
là đã ăn một thứ gì chua chua, có lẽ là cá trích hun khói.

- Alô! Alô, - Hắn tiếp tục.

- Ông là người Đức đấy chứ? -
Tôi hỏi. - Tôi có nguyên tắc là chỉ nói chuyện với người Đức thôi.

- Một nguyên tắc tuyệt vời
đấy, - hắn nói, - nhưng ông có chuyện gì đấy?

- Tôi lo cho CDU. Ông có bỏ
phiếu đều đều cho CDU không?

- Sao, tất nhiên! - Hắn kêu
lên như bị xúc phạm.

- Thế thì tôi yên tâm!

Và tôi gác máy.

XXI

Lẽ ra, tôi có thể thực sự
xúc phạm hắn nếu như tôi hỏi hắn là có cưỡng hiếp vợ tôi không, là hắn đã kết
thúc cuộc bàn cãi dài dòng hai tiếng đồng hồ về chiến tranh với các đồng nghiệp
cùng phòng của hắn chưa. Với giọng nói của hắn, tôi đã nhận ra hắn là người
chồng đích thực và là người Đức chính cống. Cái tiếng “A, đã quyết rồi đấy!”
vang lên như tiếng hô “ngắm bắn!”.

Tiếng nói của Sabine đã phần
nào an ủi tôi. Tôi thấy chị hỏi nặng lời và cáu giận, nhưng tôi biết là chị
thật sự cho cách cư xử của Marie đối với tôi là hèn mạt và chị vẫn luôn luôn
dành cho tôi phần xúp nóng. Chị là người nấu ăn tuyệt vời và, miễn là không
mang thai và không lườm chồng với cái nhìn nổi tiếng của chị. “A, các anh những
người đàn ông”, chị rất vui vẻ và tư tưởng Cơ Đốc ở chị nhân đạo hơn rất nhiều
so với Karl, anh ta tiếp thu những tư tưởng kì quặc ở tu viện về chuyện “tam” ^[122].

^[122] Giới.

Những cái nhìn không tán
thành của Sabine nhằm vào giới đàn ông là về tổng thể, nhưng khi nhằm vào Karl,
người chịu trách nhiệm về tình trạng của chị, thì chúng trở nên đặc biệt rầu
rĩ, gần như sóng gió. Tôi vẫn phải luôn luôn tìm cách giúp chị khuây khỏa, như
biểu diễn cho chị xem một trong những tiết mục làm chị không nhịn được cười.
Chị cười rất lâu và vui vẻ với tất cả tâm hồn của chị, rút cục cười đến chảy
nước mắt ra, nhưng sau đó chỉ còn lại có nước mắt, tiếng cười biến mất... Lúc
ấy, Marie kéo chị đi ra ngoài cốt an ủi chị, trong khi Karl lại ngồi lại bên
tôi, ủ rũ, ý thức về tội lỗi của mình, để rồi cuối cùng đi lấy vở của học trò
ra sửa bài. Đôi khi tôi giúp anh làm nhiệm vụ đó, gạch đít những lỗi bằng mực
đỏ, nhưng anh không bao giờ tin ở tôi; anh kiểm tra lại hết và nổi giận mỗi lần
thấy tôi đã gạch đít đúng tất cả các lỗi, không để sót một lỗi nào. Anh không
thể tin là tôi có thể làm tròn được nhiệm vụ đó với tất cả sự công minh và cùng
một tinh thần như anh. Những vấn đề đặt ra với Karl độc nhất chỉ là những vấn
đề về tiền nong. Nếu anh có một căn hộ bảy phòng, anh sẽ hết hằn học và bực
tức. Một hôm tôi đã tranh luận với ngài Kinkel về cách hắn hiểu về “mức sống
tối thiểu”. Kinkel được coi là một chuyên gia lỗi lạc về vấn đề này và tôi cho
là chính hắn là người đã quy định tám mươi bốn rồi tám mươi sáu mác (không kể
nhà ở) là mức sinh hoạt tối thiểu đối với một người sống ở thành phố lớn. Trong
cuộc tranh luận này, tôi đã không dám tự cho phép mình bắt bẻ hắn nếu như đã
không có giai thoại ghê tởm chính hắn kể lại về việc hắn tự đặt cho cá nhân hắn
mức sinh hoạt tối thiểu hơn thế gấp ba mươi nhăm lần. Những nhận xét như thế
được coi là quá riêng tư, có thể nói là bất lịch sự, chẳng lẽ lịch sự không
phải là ở chỗ loại người như thế lại có quyền quy định mức sinh hoạt tối thiểu
của người khác. Trong số tám mươi sáu mác ấy, có trù tính cho cả những nhu cầu
về sinh hoạt văn hoá: có thể là đi xem phim hoặc mua báo. Nhưng khi tôi hỏi
Kinkel rằng người đương sự có dành tất cả hay một phần cái khoản dự trù ấy cho
việc xem một cuốn phim hay tất nhiên là có tác dụng giáo dục không hắn nhìn tôi
với con mắt đến là dữ tợn. Và khi tôi hỏi hắn là hắn có thể xác định được hay
không về mục “thay mới quần áo lót” nếu như ông Bộ trưởng thuê một ông già
trung hậu, bé nhỏ nào đấy chạy lon ton khắp Bonn để báo cho ông Bộ trưởng đó
biết về thời gian cần thiết cho sự hao mòn quần lót của ông ta, bà Kinkel đã
trả lời tôi rằng tính chủ quan như vậy là rất nguy hiểm. Tôi đã vặn lại bà là
nếu tôi có thể gần như hiểu được tại sao những người Cộng sản (nói chung họ
không có thủ đoạn giả dối với cái gì siêu tự nhiên) có thể bắt tay vào việc kế
hoạch hóa: ăn theo tiêu chuẩn, thời hạn dùng khăn tay, và những điều vô lí
khác, ngược lại tôi không tin là những tín đồ Cơ Đốc giáo như ông chồng bà ta
lại có thể mê mải với một phương pháp điên rồ đến như thế, đầy tham vọng đến
như thế. Thế là bà Kinkel gọi tôi là tên duy vật, kết tội tôi là không hiểu gì
về sự hi sinh, về nỗi đau khổ, về tai ương, về ý nghĩa lớn lao của sự nghèo
khổ. Anh bạn Karl của tôi, anh ta, không bao giờ nhắc đến hình ảnh của sự hi
sinh, của nỗi đau khổ, của tai ương và ý nghĩa lớn lao của sự nghèo khổ. Anh
tạm đủ sống và, thực tế nói về tai ương và về ý nghĩa lớn lao, chỉ hiện ra ở
nhà anh ta có sự cáu giận thường xuyên do trong sự tính toán, anh ta thấy mình
không bao giờ có thể có được một căn hộ vừa ý. Sau khi đã hiểu ra rằng người
độc nhất tôi còn có thể hỏi vay tiền, chỉ có Karl, tôi mới nhận thức được đầy
đủ tình cảnh của tôi. Tôi không còn một đồng xu nhỏ dính túi.