LỜI NÓI ĐẦU

Đây
là tập tiếp theo của bộ VIỆT SỬ GIAI THOẠI mà chúng tôi đã có sơ bộ giới
thiệu trong Lời nói đầu của tập 2 - 51 giai
thoại thời Lý. Với tập này, chúng tôi hân hạnh gởi đến các
bạn 71 giai thoại thời Trần, tất cả đều được chắt lọc từ hai bộ chính sử lớn
của ta xưa là Đại Việt sử kí toàn thư và Khâm định
Việt sử thông giám cương mục. Những giai thoại có nguồn gốc từ dã sử và
từ chuyện kể dân gian, chúng tôi dự kiến sẽ biên soạn riêng.

Cơ
sở tư liệu của VIỆT SỬ GIAI THOẠI là chính sử, nhưng bản thân VIỆT SỬ GIAI
THOẠI lại không được biên soạn theo đúng những quy phạm riêng của sử học. Bạn
muốn hiểu được một cách khái quát về một triều đại nào đấy chăng? Xin bạn hãy
đọc các bộ sử chính thống. Bạn muốn hiểu một cách toàn diện về các nhân vật
lịch sử nổi bật chăng? Xin bạn hãy đọc các sách viết về danh nhân. Bạn muốn
biết phép dạy người và kinh nghiệm ứng xử của cha ông trong từng sự việc cụ thể
chăng? Trong trường hợp đó, xin bạn hãy dành chút thời gian làm bạn với sách
này. Ở đây, chuyện vui buồn, chuyện tốt xấu, chuyện hay dở... v.v. đều có cả.
Song xin bạn chớ bao giờ khái quát một triều đại hay một con người mà chỉ thông
qua một giai thoại riêng rẽ nào đấy của sách này, bởi vì làm như thế ắt không tránh
khỏi sự phiến diện. Cổ nhân nói “Quá
tin vào sách chẳng bằng không có sách” là để nhắc nhở
chúng ta trong trường hợp đại loại như thế này chăng?

Trước
mỗi sự kiện, mỗi vấn để của lịch sử, mỗi người có thể có một cách nhìn nhận và
đánh giá khác nhau. Chính cách nhìn nhận và đánh giá khác nhau đó đã xác định
vị trí cũng rất khác nhau của họ trong lịch sử. Ranh giới giữa bạn và thù, giữa
chính nghĩa và phi nghĩa, giữa anh hùng và phản bội, giữa cao thượng và thấp
hèn... cũng đều từ đó mà phát sinh và nảy nở. Bởi lí do ấy mọi cố gắng dùng lời
bàn của người viết để tìm cách ấn định suy nghĩ của người đọc là điều hoàn toàn
không nên. Song, viết sách mà không một lời thể hiện chút lòng riêng của người
viết thì kể cũng là điều tối kị. Bạn đồng cảm với chúng tôi chăng? Ấy là cơ
duyên may mắn mà chúng tôi hân hạnh có được. Cùng một giai thoại mà bạn cảm
nhận và suy nghĩ khác chúng tôi chăng? Chẳng hề gì cả, bởi điều ấy là rất tự
nhiên và do đó cũng rất dễ hiểu. Tham vọng nếu có ở chúng tôi thì đây chính là
khát khao cùng bạn suy ngẫm sử cũ để hiểu được, và quan trọng hơn, là để học
được những điều bổ ích từ cuộc sống sinh động của tổ tiên ta xưa.

Hình
như Bemard Shaw đã nói: “Bài học lớn nhất của lịch sử chính
là ở chỗ người ta không chịu rút ra từ lịch sử những bài học.”

Xin
được siết tay bạn trước khi bạn giở tiếp những trang sau của cuốn sách này.

Thành
phố Hồ Chí Minh, hè 1992.

NGUYỄN
KHẮC THUẦN