47 - CUỘC NÁO LOẠN KINH THÀNH NĂM KỈ
TỊ (1209)

Ở những năm cuối đời, quyền
lực của vua Lý Cao Tông thực chất chỉ còn giới hạn lại trong phạm vi kinh thành
Thăng Long mà thôi. Nhưng, ngay cả trong khu vực kinh thành bé nhỏ này, quyền
lực của Lý Cao Tông không phải lúc nào cũng được khẳng định. Cuộc náo loạn kinh
thành năm Kỉ Tị (1209) có thể coi là một ví dụ tiêu biểu.

Bấy giờ, quan lại triều Lý
chia bè kết cánh, vua chỉ biết ngả theo phe cánh nào mạnh mà thôi. Phe do
Thượng phẩm phụng ngự Phạm Du cầm đầu và phe do Thượng phẩm phụng ngự Phạm Bỉnh
Di cầm đầu là hai phe không thể đội trời chung với nhau. Hai phe luôn tìm cơ
hội để thủ tiêu lẫn nhau, và cơ hội đó đã đến vào năm Kỉ Tị (1209), khi cả Phạm
Du và Phạm Bỉnh Di đang đi dẹp loạn đều được vua Lý Cao Tông triệu về. Phạm Du
về trước chút ít. SáchĐại Việt sử lược(quyển 3, tờ 19 - a)
chép rằng:

"Mùa thu, tháng 7, Bỉnh
Di về đến kinh sư, toan vào triều để phụng mệnh thì có người ngăn lại nói rằng:

- Vua đã nghe lời Du trước, giận ông chưa
nguôi đâu.

Bỉnh Di nói:

- Ta thờ Vua hết lòng mà lại bị người ta nói
gièm sao? Huống chi ta có mệnh Vua triệu về, trốn đi đâu được?

Nói rồi bèn đi vào. Vua sai
bắt Bỉnh Di và con là Phụ (có lẽ là con nuôi, vì Phạm Bỉnh Di là hoạn quan - ND)
giam ở Thủy viện và toan làm tội. Tướng của Bỉnh Di là Quách Bốc nghe được tin
đó, liền đem binh lính hò reo mà vào triều. Đến cửa Đại Thành, bị người coi cửa
ngăn lại, bọn Bốc phạt ngang cánh cửa mà vào. Vua thấy việc gấp, vội vời ngay
Bỉnh Di vào Lương Thạch Sứ ở thềm Kim Tinh. Một lát sau, Du cùng em là bọn Kính
đều từ nhà ngự đường đi ra, lấy ngự thương giết Bỉnh Di và con là Phụ. Bọn Bốc
nghe tin Bỉnh Di đã chết, bèn sai quân sĩ đột nhập vào Lương Thạch Sứ, lấy cân
xa của Vua ngự mà rước thây Bỉnh Di, lấy chiếu ngự bọc thây của Phụ, theo cửa
Việt Thành mà ra bến Triều Đông rồi lại vào cung Vạn Diên để rước Vương Tử Thầm
và Vương Tử Sảm về Hải Ấp.”

Lời bàn:Quan lại giết nhau
ngay trước mặt vua mà chẳng cần xét xử, vậy nhưng vua cũng chẳng dám có ý kiến
gì, chuyện đó quả là hiếm thấy trong lịch sử.

Quan lại phá cửa thành mà
vào, lại lấy ngay vật ngự dụng mà dùng, chẳng cần hỏi qua thánh ý, chuyện đó
lại còn lạ hơn. Mới hay, trong thời loạn, chuyện điên đảo náo loạn là chuyện
thường, chỉ có chuyện hợp với đạo lí, kỉ cương là hiếm hoi mà thôi. Vua Lý Cao
Tông chưa bị giết lúc đó là may lắm rồi.

48 - TRIỀU LÝ THOÁT NẠN NHỜ SỰ MAY
MẮN CỦA LIỆT HẦU CAO KHA

Phạm Bỉnh Di bị giết rồi,
phe đảng còn lại đứng dầu là Quách Bốc quyết định trả thù. Tháng 8 năm Kỉ Tị
(1209), Quách Bốc cho thủy quân đánh vào kinh sư. Tiền quân của Quách Bốc có
nhiệm vụ băng qua khu vực dốc Hàng Than (Hà Nội) để đánh thẳng vào cấm thành mà
cướp báu vật, còn đại quân của Quách Bốc thì đóng ở bến Thiên Hà (Hà Nội) rồi
đánh thẳng vào cửa Thiên Thu. Tình hình kinh đô trở nên hết sức nguy ngập, ngai
vàng của Lý Cao Tông có cơ bị lật nhào.

Song, đội quân hùng mạnh ấy
của Quách Bốc đã bị thất bại một cách hài hước chỉ bởi một mũi tên bắn lén của
Liệt hầu Cao Kha. SáchĐại Việt sử lược(quyển 3, tờ 19 - b và
tờ 20 - a) cho biết, khi đại quân của Quách Bốc vừa tiến vào đến quán Vũ Sư thì
bị Liệt hầu Cao Kha nấp sẵn ở Chấn Vi bắn cho một phát. Mũi tên ấy trúng ngay
vú một người lính của Quách Bốc. Cao Kha thấy thế thích quá, quên cả nguy hiểm
mà vỗ tay reo hò. Chẳng ngờ mũi tên bắn lén và hú họa mà trúng ấy, cộng với
tiếng vỗ tay reo hò rất tự nhiên của Cao Kha đã làm cho toán lính đi đầu hốt
hoảng bỏ chạy ra bờ sông. Bấy giờ, lính giữ thuyền thấy vậy cứ tưởng là quân
đội triều đình ra đánh, bèn vội chèo thuyền ra giữa sông. Đúng lúc đó, gió bấc
thổi mạnh, thuyền bè vì thế mà trôi dạt hết cả. Quân Quách Bốc đang ở trên bờ
thấy thuyền trôi thì mất hết tinh thần mà tự tan vỡ, nhân đó, bị tiêu diệt,
chết hơn 300 người. Hài hước hơn nữa, người tiêu diệt quân Quách Bốc lại chính
là dân kinh thành chứ không phải là quân đội triều đình!

Lời bàn:Trong cuộc chém giết
đương thời, không một ai là người có chính nghĩa cả. Không có chinh nghĩa thì
chẳng có gì đáng giá để cố kết lòng người. Đội quân ấy chỉ trông cậy ở vũ khí
và phương tiện chiến đấu mà thôi. Thuyền mới trôi mà đã mất tinh thần rồi tự
tan vỡ, ấy cũng là chuyện dễ hiểu.

Trong chỗ không ngờ, triều
Lý đã gặp may nhờ mũi tên tình cờ mà trúng của Liệt hầu Cao Kha. Ở đời, có
người nổi tiếng nhờ tài đức, nhưng cũng có người nổi tiếng nhờ sự tàn bạo, hoặc
giả là gặp chuyện hi hữu, đại loại như Cao Kha. Ôi, thời loạn quả lả lắm chuyện
lạ!

49 - ĐÀM DĨ MÔNG BỊ HẶC TỘI

Thời Lý Cao Tông, Đàm Dĩ
Mông làm quan đã có lúc lên tới chức Phụ quốc Thái phó, quyền uy khét tiếng cả
triều đình. Bởi cậy quyền mà đánh Nguyễn Bảo Lương nên đến năm 1203, Đàm Dĩ
Mông bị phe cánh Nguyễn Bảo Lương trả thù, bị vua giáng xuống hàng Đại liêu
ban. Nhưng rồi về sau, kinh thành náo loạn, chính sự rối ren, tên tuổi Đàm Dĩ
Mông gần như bị chìm trong quên lãng. Vào năm Kỉ Tị (1209), để trả thù vụ Phạm
Du giết chết cả chủ tướng của mình là Phạm Bỉnh Di, Quách Bốc đã đem quân đội
đánh thẳng vào cấm cung, bắt cả Vương Tử Thầm và Vương Tử Hạo Sảm về Hải Ấp.
Bấy giờ, mặc dù trên danh nghĩa, triều đình Cao Tông vẫn còn đó, nhưng bọn
Quách Bốc đã cùng nhau lập Vương Tử Thầm lên ngôi. Sau, họ lại lấy cớ Vương Tử
Thầm chỉ là con thứ nên lập Vương Tử Hạo Sảm. Có lẽ lúc ấy do Vương Tử Hạo Sảm
chỉ mới mười lăm tuổi, dễ sai khiến hơn nên họ mới lập Hạo Sảm làm vua thay cho
Vương Tử Thầm. Một triều đình nhỏ tồn tại ở ngoài một triều đình lớn đã được
thiết lập. Trong triều đình nhỏ của Hạo Sảm, Đàm Dĩ Mông bỗng dưng được cất
nhắc, cho làm đến chức Thái úy.

Triều đình nhỏ này tồn tại
chưa được bao lâu thì bị vua Lý Cao Tông giải tán. Vương Tử Hạo Sảm lại trở về
kinh. Đàm Dĩ Mông và tất cả những ai đã nhận chức tước do Hạo Sảm ban đều vì
thế mà rất lo lắng cho số phận của mình. Để lập công chuộc tội, Đàm Dĩ Mông đã
phản bội những người trước đã cùng mình nhận chức tước của Hạo Sảm, bắt họ về
nạp cho Lý Cao Tông. SáchĐại Việt sử lược(quyển 3, tờ 20 - a)
chép rằng:

"Mùa thu, tháng 7 (năm
Canh Ngọ, 1210 - ND) Dĩ Mông đem 28 người nhận tước phong của Vương Tử (Sảm)
dâng Vua. Đỗ Anh Doãn (cũng có sách viết là Đỗ Anh Triệt - ND) đường đường kể
tội Dĩ Mông rằng:

- Mày là đại thần của nước, đã đem lòng vô
quân, nhận tước phong của giặc, nay lại cùng ngồi với ta, ta tuy bất tài nhưng
còn mặt mũi nào mà nhìn mày nữa.

Dĩ Mông vừa thẹn vừa sợ mà
lui.”

Lời bàn:Lúc quyền thế thì coi
rẻ tình đồng liêu, khi sa cơ thì nghĩa vua tôi chẳng kể, đến hồi hoạn nạn thì
phản bạn mà lo thân, con người Đàm Dĩ Mông quả là thủ đoạn khó lường. Đành là
đời Cao Tông, mọi sự đều đảo lộn, nhưng nhân thời đảo lộn mà làm cho đảo lộn
thêm, chỉ kẻ tiểu nhân mới có tâm địa ấy. Đàm Dĩ Mông bị hặc tội ngay giữa
triều đình, thế cùng phải lắm.