Walton, tiếp.

26 tháng Tám năm 17…

Margaret, vậy là chị đã
đọc xong câu chuyện kỳ lạ và rùng rợn này, chị có thấy máu mình đông lại vì
khủng khiếp như em lúc này đây hay không? Đôi khi nỗi thống khổ thình lình ập
đến khiến anh không nói tiếp nổi; lúc khác giọng nói tắc nghẹn nhưng vẫn chói
lòng của anh khó khăn bật ra từng chữ tràn ngập đớn đau. Đôi mắt đẹp đáng yêu
của anh lúc thì sáng rực vì căm giận, lúc thì sụp xuống bởi nỗi buồn đau, hay
tắt lịm đi vì khốn khổ cùng cực. Nhiều khi anh điều khiển được nét mặt và âm
điệu, và kể lại những sự kiện kinh hoàng nhất bằng một giọng điềm tĩnh, trấn áp
mọi biểu hiện bồn chồn nóng nảy; rồi như một ngọn núi lửa bùng ra, mặt anh đột
ngột chuyển thành cả một cơn thịnh nộ điên cuồng, và anh rít lên những lời chửi
rủa kẻ hành hạ mình.

Câu chuyện của anh mạch
lạc, và mang dáng dấp sự thật giản đơn, tuy nhiên phải thừa nhận rằng những lá
thư của Felix và Safie anh đưa ra cho em xem, cùng bóng thoáng qua của quái vật
đó mà chúng em nhìn thấy từ tàu mình, khiến em tin vào câu chuyện hơn nhiều
những lời đoan chắc của anh dù cho chúng khúc chiết và sốt sắng đến mấy. Vậy
một quái vật như thế quả là có thực! Em không thể nghi ngờ điều đó; nhưng em vô
cùng ngạc nhiên và khâm phục. Đôi lúc em cố gạn hỏi Frankenstein ít nhiều chi
tiết về việc tạo ra cái sinh vật ấy, về điểm này thì cậy răng anh cũng không
moi được gì.

“Bạn ơi, bạn điên
chăng?” anh nói. “Nếu không, sự tò mò vô ý thức của anh rồi sẽ dẫn đến đâu?
Liệu anh có bắt chước tôi mà tạo cho chính mình và cho cả thế giới một kẻ thù
ma quỷ? Thôi đi bạn ơi! Hãy học từ những khổ ải của tôi, đừng mua lấy chúng vào
người.”

Frankenstein nhận thấy
em có ghi lại câu chuyện của anh; anh đòi xem và tự mình sửa lại và thêm thắt
rất nhiều chỗ, chủ yếu làm cho những đoạn đối thoại giữa mình với kẻ thù thêm
linh hoạt, sinh động hơn. “Bởi anh đã giữ lại lời kể của tôi,” anh nói, “tôi
không muốn một phiên bản què quặt sẽ ở lại với hậu thế.”

Một tuần lễ đã trôi qua
trong suốt thời gian em nghe kể sản phẩm lạ lùng nhất trí tưởng tượng có thể
tạo ra được ấy. Mọi ý nghĩ, mọi cảm xúc của tâm hồn em bị cuốn hút vào vị
khách, nhờ câu chuyện của anh và phong thái dịu dàng cao quý của anh. Em những
muốn làm dịu lòng anh, nhưng một con người khổ sở đến tột cùng như vậy, không
còn chút hy vọng được an ủi như vậy, lẽ nào em khuyên anh sống tiếp? Ôi, không!
Niềm vui duy nhất anh còn có thể nếm trải bây giờ sẽ là khi anh gửi gắm linh
hồn tàn tạ của mình vào bình yên trong cái chết. Nhưng anh vẫn có được một niềm
khuây khỏa, kết quả của cô độc và mê sảng: khi trong mơ anh trò chuyện được với
bạn bè, được an ủi đôi chút từ những trò chuyện đó, hoặc được thôi thúc trả
thù, anh tin họ không phải do anh tưởng tượng ra, mà là bản thân những sinh
linh đó, đến thăm anh từ những xứ sở thuộc đất nước xa xôi kia. Niềm tin ấy
khiến những huyễn tưởng của anh nghiêm trang đến mức trước mắt em chúng cũng ấn
tượng và lôi cuốn gần như sự thực.

Những cuộc chuyện trò
của chúng em không phải chỉ bó gọn trong câu chuyện bất hạnh của riêng anh.
Trong mỗi lĩnh vực kiến thức chung anh đều tỏ ra có hiểu biết rộng lớn vô hạn
độ, nhận thức sắc sảo và nhanh nhạy. Tài hùng biện của anh đầy sức thuyết phục
khiến người ta phải mủi lòng; lần nào nghe anh kể tới một sự kiện bi thương
hoặc khi anh muốn truyền cảm tình yêu, lòng trắc ẩn, em đều phải khóc. Thời còn
hiển đạt hẳn anh phải là một sinh linh huyền diệu biết chừng nào, nếu trong suy
sụp mà anh còn cao quý và thần thánh đến như thế! Hình như anh cũng cảm thấy
được giá trị của chính mình và tầm vóc sự sa ngã của bản thân.

“Hồi còn nhỏ,” anh nói,
“tôi đã tin số phận dành cho mình một công nghiệp vĩ đại nào đó. Cảm xúc của
tôi sâu sắc, nhưng tôi lại có óc phán đoán bình tĩnh có thể giúp tôi đạt tới
những thành công vẻ vang. Cảm giác về giá trị của mình là điều nâ tôi rất nhiều
trong hoàn cảnh mà người khác lẽ ra đã bị đè bẹp, bởi vì theo tôi, đem những
tài năng có thể hữu dụng cho đồng loại vứt bỏ đi trong tiếc thương vô ích thật
là một hành động tội lỗi. Khi nghĩ đến công trình mình đã hoàn thành – tạo nên
một con vật có cảm xúc, có lý trí chứ có phải kém đâu – tôi không thể tự xếp
mình vào cùng một loại với đám bác học khùng tầm thường. Nhưng ý nghĩ này, từng
hỗ trợ tôi rất lớn khi bắt đầu sự nghiệp, giờ đây chỉ càng nhấn chìm tôi vào
sâu trong cát bụi. Tất cả mọi dự tính và hoài vọng của tôi chẳng là cái gì hết,
và giống như vị tổng thiên thần ham muốn quyền hạn vô biên, tôi đã bị xích vào
địa ngục vĩnh cửu[55]. Trí tưởng tượng của tôi sống động, và khả năng phân tích
ứng dụng của tôi rất lớn: hai phẩm chất này kết hợp lại đã khiến tôi ấp ủ và
thực hiện được việc sáng tạo ra một con người. Ngay cả lúc này đây tôi vẫn
không thể nhớ lại những giấc mơ cũ mà không phấn khích, những giấc mơ trong
thời kỳ chưa hoàn tất công trình. Trong tâm tưởng tôi đã đặt chân lên tận thiên
đàng, khi hoan hỉ vì quyền năng mình có, khi cháy bỏng nghĩ về kết quả có thể
đem lại. Từ khi còn nhỏ tôi đã thấm đẫm hy vọng lớn lao, khát khao cao cả; thế
mà giờ đây tôi đã suy sụp biết bao! Ôi, bạn của tôi ơi! Bạn mà biết xưa kia tôi
thế nào thì chắc bạn không thể nhận ra tôi trong tình trạng tàn tạ thế này đâu.
Trước kia rất hiếm khi tôi biết đến nản lòng; định mệnh đáng sợ dường như đã
cuốn tôi đi, để rồi tôi rơi xuống, rơi xuống mãi không bao giờ còn gượng dậy.”

[55] Vị tổng thiên thần
ham muốn quyền hạn vô biên: Lucifer, tức Satan, vì muốn tranh ngang bằng với
Chúa mà đáng bị tống vào địa ngục.

Nghĩa là em sắp mất đi
con người đáng khâm phục này sao? Em đã thiết tha mong sao có được một người
bạn, đã tìm mỏi mắt một ai đó đồng cảm và mến yêu mình. Thì đó, không thể ngờ
trên đại dương hoang vắng này em lại tìm ra được một người như thế; nhưng e
rằng em đã có được anh chỉ để quý trọng anh, rồi lại mất anh. Em muốn giải hòa
anh với cuộc sống nhưng anh đã gạt đi.

“Anh Walton,” anh nói,
“cảm ơn anh đã dành thiện ý cho một kẻ khốn nạn thảm hại tới mức này, tuy
nhiên, khi anh nói đến mối quan hệ mới, tình yêu thương mới, chẳng lẽ anh nghĩ
chúng thay thế được những người đã mất? Có người đàn ông nào bằng Clerval đối
với tôi, hay người đàn bà nào làm Elizabeth thứ hai? Cứ cho rằng mối giao tình
không được củng cố thêm bằng những sự kiện phi thường đi nữa, nhưng những bầu
bạn từ thuở nhỏ luôn luôn chiếm hữu tâm hồn ta với một sức mạnh khó lòng có
được ở bạn kết sau này. Họ hiểu rõ tâm tính ta từ hồi nhỏ, những điều cho dù về
sau có thể khác đi nhưng không bao giờ mất hẳn; họ nhìn nhận những hành động
của ta với những đoan quyết chắc chắn hơn về tính hợp đạo lý của các động cơ.
Anh chị em ruột với nhau sẽ chẳng bao giờ nhìn ra ở người khác sự giả tạo hay
lừa dối, trừ phi đã có những triệu chứng từ rất sớm; trong khi bạn hữu ta, dù
gắn bó đến thế nào đi nữa, cũng có thể nghi ngờ, dù không chủ ý. Nhưng tôi yêu
quý bạn bè không chỉ gắn bó vì thói quen và gần gũi, mà vì chính những đức tính
của bạn mình; và ở đâu tôi cũng nghe thấy giọng nói dịu dàng của Elizabeth và
chuyện trò của Clerval thì thầm bên tai. Họ đã qua đời, và chỉ một cảm giác duy
nhất trong cõi cô đơn này còn bắt tôi bảo toàn cuộc sống. Giả sử tôi bị ràng
buộc bởi một công trình hay dự án cao siêu nào đem lại lợi ích lớn cho đồng
loại, thì tôi còn thiết sống để hoàn thành nó. Nhưng đó đâu phải số mệnh tôi:
tôi phải đuổi theo để hủy diệt cái sinh vật do tôi tạo ra đó; khi đó phần việc
của tôi trên thế giới đã làm trọn, và tôi có thể nhắm mắt xuôi tay.”

2 tháng Chín.

Chị yêu quý,

Em đang viết cho chị
giữa vòng nguy hiểm bao quanh và lo sợ không biết có còn được nhìn lại nước Anh
cùng bạn bè thân thiết sống ở đó nữa không. Chung quanh em toàn những núi băng
không cho phép tàu đi qua, luôn đe dọa đâm nát tàu. Các thủy thủ can trường mà
em đã thuyết phục làm bạn đường của em hướng về em cầu cứu, nhưng em chẳng thể
làm gì. Hoàn cảnh chúng em có vẻ cực kỳ đáng sợ, tuy nhiên em vẫn không đánh
mất hy vọng và can đảm. Thế nhưng thật kinh khủng khi nghĩ rằng tính mạng ngần
này con người đang bị đe dọa do mình. Nếu có mệnh hệ gì, tất cả là vì cái kế hoạch
điên cuồng của em mà ra.

Và chị nữa Margaret,
tâm trí chị sẽ ra sao? Chị sẽ không được tin gì về kết cục của em, và sẽ sốt
ruột trông ngóng hoài em trở về. Năm tháng qua đi, chị sẽ phải đối mặt với từng
cơn thất vọng, mà vẫn day dứt vì hy vọng. Ôi, chị thân yêu của em, nghĩ đến
lòng mong ngóng thắt lòng thắt ruột của chị cứ dần mỏi mòn đi, em còn thấy điều
đó đáng khiếp hãi hơn cả cái chết của chính em. Tuy nhiên chị còn có một người
chồng và những đứa con thân yêu; chị vẫn sẽ hạnh phúc thôi. Trời sẽ ban phước
cho chị, phù hộ cho chị hạnh phúc!

Người khách bất hạnh
của em đối đãi với em bằng tình thương cảm trìu mến nhất. Anh cố gắng mang lại
cho em hy vọng, và ăn nói như thể sự sống là một báu vật anh trân trọng. Anh
nhắc nhở em những nhà thám hiểm vùng này gặp những hiện tượng như vậy thường
xuyên đến đâu, và dù không chủ ý em cũng phải thấy lạc quan và phấn chấn. Cả
các thủy thủ cũng chịu ảnh hưởng tài hùng biện của anh: khi anh nói, họ không
thất vọng nữa; anh khơi lên nhiệt tình của hừng nào còn nghe giọng anh, họ còn
tin rằng những núi băng đồ sộ kia chỉ là những gò đất nhỏ, sẽ biến mất trước
quyết tâm của con người. Nhưng những cảm xúc đó chỉ tạm thời, thêm một ngày chờ
đợi là thêm nỗi hãi hùng; em thậm chí sợ rằng nỗi tuyệt vọng này sẽ đưa đến nổi
loạn.

5 tháng Chín.

Một cảnh bất thường kỳ
lạ vừa xảy ra chị ạ; tuy rằng nhiều khả năng thư này không bao giờ đến được tay
chị, em không thể không ghi lại nó.

Tàu chúng em vẫn bị các
núi băng bao quanh, vẫn trong nguy cơ sát sườn sẽ tan tành nếu va vào chúng.
Lạnh không thể nào tả được, và một số lớn bạn đường bất hạnh của em đã tìm đến
yên nghỉ giữa cảnh hoang vắng đìu hiu này. Frankenstein thì sức khỏe ngày một
hao mòn; mắt vẫn long lanh tia lửa sốt, tuy nhiên anh đã kiệt sức rồi, và những
khi đột ngột bị kích động mà cố sức, anh lại nhanh chóng thỉu đi như không còn
sức sống.

Như đã nói trong thư
trước, em đã sợ một cuộc nổi loạn sẽ diễn ra. Sáng hôm nay, trong khi đang ngắm
nét mặt héo mòn của bạn mình – chân tay anh đờ ra, mắt đã hờ khép – thì em giật
mình bởi nửa tá thủy thủ đang đòi vào cabin. Họ vào, và người cầm đầu nói
chuyện với em. Anh ta nói anh ta cùng số thủy thủ đây được mọi người chọn lựa
để thay mặt đưa ra với em một yêu cầu mà vì lẽ công bằng hẳn em không thể từ
chối. Hiện tàu chúng em bị kẹt cứng trong băng, và có thể còn không bao giờ
thoát ra được; nhưng họ sợ rằng nếu may mắn băng tan, bởi điều này cũng vẫn có
khả năng, và mở một con đường, em sẽ lại liều lĩnh tiếp tục cuộc hành trình đưa
họ tới hiểm họa mới sau khi thoát khỏi khốn nguy trước mắt. Vì vậy, họ yêu cầu
em long trọng hứa với họ rằng con tàu mà thoát khỏi đây, em lập tức sẽ quay mũi
tàu về hướng Nam.

Nghe họ nói em rất bối
rối. Bản thân em chưa hề thất vọng, em cũng chưa nghĩ đến chuyện quay về, khi
nào đường mở. Thế nhưng liệu em có thể từ chối không, điều đó có phải là hợp
lý, thậm chí liệu điều đó có thể làm được? Em còn đang băn khoăn chưa trả lời,
thì Frankenstein, nãy giờ vẫn yên lặng và, thực tế, trông như thể khó mà đủ sức
theo dõi được câu chuyện, bỗng nhỏm lên; đôi mắt nảy lửa, hai má bừng đỏ một
sức mạnh trong chốc lát. Hướng về tốp người, anh nói:

“Các anh nói vậy là
nghĩa thế nào? Yêu cầu gì ở thuyền trưởng? Các anh dễ dàng từ bỏ ý định của
mình đến thế ư? Chẳng phải các anh từng gọi đây là cuộc thám hiểm vinh quang hay
sao? Mà vinh quang là vì sao? Đâu phải vì đường đi phẳng lặng êm ả như trên mặt
biển phía Nam, mà bởi vì nó đầy rẫy nguy hiểm và khiếp hãi; bởi vì mỗi sự kiện
xảy ra đều đòi hỏi sức chịu đựng dẻo dai, là dịp thể hiện lòng dũng cảm can
trường; bởi vì khốn nguy và thần chết luôn rình rập xung quanh, yêu cầu các anh
gan góc mà vượt qua nó. Bởi vậy nó mới vẻ vang, bởi vậy nó mới trở thành một sự
nghiệp vinh quang. Rồi đây các anh sẽ được ca tụng như những ân nhân của giống
loài, tên tuổi các anh sẽ được tôn sùng bởi đó là tên tuổi của những con người
dũng mãnh đi gặp cái chết vì danh dự, vì lợi ích của nhân loại. Thế mà giờ đây,
xem kìa, vừa mới tưởng tượng thấy khó khăn, hoặc cứ cho là vừa mới gặp thử
thách ác liệt và vĩ đại đầu tiên để chứng tỏ lòng can đảm đi, các anh đã rúm
người lại và sẵn sàng chịu tiếng là những kẻ không có nổi sức mạnh để chịu giá
lạnh và nguy nan; vậy là, các linh hồn tội nghiệp, chúng đã rét cóng lên và
quay về bên lò sưởi ấm áp ở nhà. Trời, đâu cần chuẩn bị đến thế này cho việc ấy,
các anh đâu phải đi tới tận đây, và lôi kéo thuyền trưởng của các anh vào thất
bại nhục nhã, chỉ để chứng minh sự hèn nhát của mình. Ôi! Hãy tỏ ra là những
con người xứng đáng, hay nếu cần hãy tỏ ra mình vượt cả con người. Hãy quyết
tâm theo đuổi mục đích, hãy vững vàng như đá. Băng đâu có được tạo thành bởi
thứ vật liệu như tim các anh; nó dễ đổi thay, và không chống cự nổi các anh,
chỉ cần các anh bảo rằng nó không làm nổi. Đừng trở về gia đình với vết nhơ hổ
thẹn trên trán. Hãy trở về như những anh hùng đã chiến đấu và chinh phục, những
người chưa từng biết quay lưng chạy khỏi kẻ thù.”

Giọng anh lúc trầm lúc
bổng, tùy theo cảm xúc trong câu nói, ánh mắt anh đầy dũng khí và mục đích cao
cả; liệu có cần băn khoăn nhóm thủy thủ có cảm động hay không? Họ nhìn nhau, và
im lặng không trả lời được. Em bèn lên tiếng, bảo họ hãy cứ lui về, suy nghĩ về
tất cả những điều đã nói, nếu quả thực họ tha thiết không muốn tàu đi xa nữa
lên phía Bắc, em sẽ không trái ý họ đâu, nhưng hy vọng sau khi suy nghĩ, lòng
can đảm của họ sẽ trở lại.

Họ rút lui, em quay lại
nhìn bạn em, nhưng anh đã thỉu đi, hầu như không còn sức sống.

Tất cả những chuyện này
rồi sẽ kết thúc thế nào, em chưa biết; dù em thà chết còn hơn trở về trong nhục
nhã, không hoàn thành ý định. Tuy nhiên em sợ rằng phận em sẽ là vậy; các thủy
thủ không được động viên bởi vinh quang và danh dự; họ làm sao có thể sẵn lòng
tiếp tục chịu đựng khó khăn gian khổ.

7 tháng Chín.

Số phận thế là đã
quyết, em đã đồng ý nếu lần này thoát chết, sẽ quay về. Hy vọng của em bị thiêu
trụi bởi hèn nhát và do dự như vậy đấy; em trở về, vẫn hoàn dốt nát và thất
vọng. Em chưa đủ là một nhà hiền triết để nhẫn nại chịu đựng bất công này.

12 tháng Chín.

Tất cả đã qua rồi; em
đang trở về Anh. Em đã mất mọi hy vọng về sự hữu dụng của mình cũng như về vinh
quang – em đã mất người bạn của em nữa. Nhưng em sẽ cố gắng kể chi tiết chị
nghe những chuyện bi thảm đó, chị thân yêu ạ; và bởi đang theo dòng về nước
Anh, về với chị, em sẽ không nản chí.