La cà phố xá, lê la vỉa hè... mọi người hay bắt gặp hình ảnh
những người, chúng ta gọi là "ăn xin". Đa phần họ, hoặc không là
người già thì cũng là trẻ em, hoặc không là tật nguyền thì cũng... gần như thế
với dáng vẻ vô cùng đáng thương. Không nói đến đó là sự đáng thương có được do
một hoàn cảnh éo le có thật, hay chỉ là màn ngụy tạo của những kẻ khỏe mạnh dối
trá. Tôi chỉ nói đến cách mà những người xung quanh tôi đối xử với họ.

Có người làm ngơ cho đến khi họ nản và chuyển sang người kế
bên.

Có người hậm hực vì bị làm phiền, và nếu họ không nhanh bước
đi, rất có thể sẽ bị ăn chửi.

Có người, hoặc thành tâm hoặc chỉ là cách để đuổi khéo họ
đi, tiện tay mò vào túi quần lấy vài đồng lẻ đưa một cách trân trọng hoặc lia
nhanh lên bàn như thể muốn nói "Tự đi mà lấy!"

Có người, họ không phải "ăn xin", họ đi làm hẳn
hoi. Họ bán rong (không biết gọi chung là từ gì cho đúng, ai biết, chỉ nhá)...
Gọi là bán rong chứ... hàng hóa của họ... một tay vẫn cầm gọn... vì có mỗi vài
thanh kẹo sing-gum hoặc vài xấp vé số... Đấy, họ đi bán, dù chỉ được vài chục
đến vài trăm ngàn cho một ngày (có thể không đến hoặc có thể hơn, tôi không chắc)
thì cũng là họ đang lao động. Nhưng có người thấy họ, hoặc không mua và tảng lờ
như trên, hoặc mua cho một vỉ/một vé lấy lệ, hoặc là... đưa thẳng tiền cho nó
nhanh vì không có nhu cầu mua mà cũng không muốn dây dưa.

Ngẫm: Cho dù họ ngửa tay xin tiền hay đường hoàng bán hàng
thì cũng đừng dè bỉu họ. Biết đâu như thế thật. Bạn đắn đo mình đang tiếp tay
cho những kẻ ăn bám xã hội? Tôi đọc được một comment trong một bài note(*). Nó
chạm vào đáy lòng tôi. Copy&paste lại cho các bạn cùng đọc:

"Câu chuyện này(*) gợi em nhớ tới rất nhiều những
người lang thang, ăn xin mà ta gặp hàng ngày. Mỗi khi trông thấy họ, nếu có
thể, em luôn cố gắng chia sẻ một chút, rất nhỏ, cho họ. Mặc dù, có nhiều ý kiến
nói họ chẳng nghèo khó thế, họ giả bộ thế... và cũng từng có nhiều bài báo ghi
nhận những người ăn xin như cái "nghề", có người còn làm giàu. Em
cũng có nghĩ tới việc ấy, nhưng mà lại nghĩ - họ cũng là con người như mình, có
danh dự, sĩ diện... như mình; vậy mà phải sống lang thang, ngửa tay xin sự
"bố thí" của thiên hạ, chịu sự hắt hủi của người ta - thì dù có là "làm
giàu", đó cũng là cái nghiệp quá nặng của họ rồi. Vả chăng, 10 người, thì
cũng có ít nhất 1 người hoàn cảnh "thật". Cái phần mình chia cho họ,
thật ra không đáng bao nhiêu, nhưng ai biết được, nó góp được cho họ một tí teo
hy vọng về một ngày không đói, không thì cũng là giũ bớt tí teo cái nghiệp của
họ. Không cần thiết phải thờ ơ, lãnh đạm hay ác ý khi nhìn thấy họ trên
đường..." (Trang Trần)

(*): Các bạn có thể xem bài viết đó theo link này: http://alobooks.vn/article/50854/hoan-nguoi-dien-khong-biet-buon.html

Có người xin thì cũng có người cho. Nhưng có một cách cho, tôi cho là một hành
động đẹp.

Có lần vào quán cơm chay, vào một ngày chả cần ăn chay, tôi
thấy một ông cụ đi "xin". Ông cụ bước lại gần một cô đang ăn và đưa
nón ra xin. Tôi thấy thế rồi lại cúi xuống ăn tiếp, gần đó bỗng vang lên một
giọng nói:

- Ông ăn cơm trưa chưa? Con gọi cho ông dĩa cơm nhá?

- Ừ, ông chưa ăn. Ông cảm ơn.

Một lúc sau thì cô ấy ăn xong và đứng lên trả tiền, đi về.
Ông cụ vẫn ngồi lại đấy, bỏ mũ, xắn tay áo, khuôn mặt cũng bớt khắc khổ đôi
phần - vì quán mát hoặc vì có được bữa cơm trưa lót dạ.

Một lần khác, tôi băng qua đường đối diện nhà mua bánh mì
thì sau đấy có ba cậu bé lượm ve chai cũng đến mua bánh mì. Mỗi đứa một cái bao
to bằng cả thân hình chúng. Một thằng trong bọn lên tiếng:

- Bán con nửa ổ bánh mì.

- Tiền đây của con hả?

- Không phải của nó, của con. Con mua bánh mì. Nó không có
tiền.

"À thì ra có mỗi một đứa mua. Vậy hai đứa kia chắc cũng
đói?", tôi nghĩ bụng vậy. Lúc ổ bánh mì của tôi xong xuôi, tôi đưa tiền gấp
đôi "Cô Chín làm cho hai đứa nhỏ này một ổ rồi cắt đôi ra nghen cô. Con
gửi tiền rồi đấy."

Tôi thường không cho tiền "ăn xin", nhưng khi băng lại qua đường, vào
nhà, tôi thấy một niềm vui nhỏ đang nhảy nhót trong lòng.

Ngẫm: Tôi từng nghe một câu nói "Cho người ta cái cần
câu chứ đừng cho con cá". Thỉnh thoảng tôi vẫn nghĩ, không biết những hành
động như trên có bị liệt vào ví dụ cho câu nói trên hay không nữa. Chỉ biết
rằng, tôi vui, dù chỉ là chứng kiến hay chính mình làm. Cảm giác đó không giống
như tôi (cũng có lúc) cho tiền người "ăn xin" với một trong những lý
do đã nêu. Hai cảm giác hoàn toàn khác nhau. Nhưng tôi chắc, đó không phải bố
thí.

Một trưa hè, nắng cháy đầu, trong một quán nước mía, hai vợ
chồng trẻ cùng ông cụ bán vé số:

- Có số xyz không ông?

- Có đây con.

...

- Haizz... bán không được bao nhiêu mà cuối ngày lại đưa hết
tiền cho người ta.

- Sao dzậy ông?

- Ông bị lừa. Bữa, bán dzé số cho tụi kia 2-3 thằng. Thằng
lựa, thằng nói chuyện, thằng đưa tiền... loay hoay một hồi tự nhiên tụi nó dzọt
lên xe chạy hết trơn. Ai dzè đâu... nhìn lại thì... xấp dzé ông mới nhận
mất tiêu.

...

- Cô ơi, cho con thêm ly nước mía

...

- Ông uống đi cho mát.

- Cảm ơn con.

Ông cụ vừa nói vừa lật quyển sổ nhỏ ra xem xem lật lật

- Hồi trước bán xong, tối còn có tiền ăn, đến tháng còn có
tiền để dành. Giờ có đồng nào trả cho người ta hết.

- Chỗ dzé số đó hết bao nhiêu ông?

- 4 triệu... Đâu, để coi coi... 3 triệu 8...

Câu chuyện đại ý được như thế và số tiền phải trả là một con
số có lẻ tính bằng hàng triệu... Đôi vợ chồng trẻ lên xe về, ông cụ với theo:

- Ly nước tính tiền rồi hả con?

(Theo Chim Cụt)